Türkiye’den yeni bir meydan okuma! Nükleer hamle!

Türkiye’nin son yıllarda isminden en çok kelam ettirdiği alanlardan biri de askeri gemi projeleri… Burada yalnızca muhtaçlığa yönelik platform üretiminden bahsetmiyoruz. Mümkün olan her noktada dışa bağımlılığı en az düzeye indirmek isteyen bir niyeti de görüyoruz.

TRT’de yer alan habere nazaran, geldiğimiz noktada Ulusal Gemi (MİLGEM) ve Ulusal Denizaltı (MİLDEN) projelerinde son derece pahalı işlere imza atan Ankara’nın günün sonunda nükleer güçle çalışan bir platform üretebilme amacına sahip olması sürpriz değil.

Ancak bunun Deniz Kuvvetleri Kumandanı Oramiral Ercüment Tatlıoğlu tarafından tabir edilmesi dikkat alımlı. Zira Türkiye’nin bu maksadı en üst seviye isimlerden birinin ağzından birinci sefer bu somutlaştırdı.

Oramiral Tatlıoğlu, milletlerarası bir yayın organına verdiği ve Türk Deniz Kuvvetleri’nin emel ve vizyonunu anlatan röportajda “139 yıldır ulusal isteğimiz olan dışa bağımsız denizaltıyı inşa ediyoruz. MİLDEN sonrası nükleer güçlü denizaltılar için değerli bir adım atacağız.” sözlerini kullandı.

Bu tarihi röportajı yapan isim, Türkiye’de savunma sanayiini çok yakından takip eden uzmanlardan biri olan İhtilal Yaylalı. Biz de Yaylalı ile Ankara’nın ‘nükleer tahrikli denizaltı’ gayesinin ayrıntılarını konuştuk.

‘TÜRKİYE SEÇKİN ÜLKELER ORTASINA GİRECEK’

İhtilal Yaylalı’nın röportajı vesilesiyle Türk Deniz Kuvvetleri’nin 1 numaralı ismi aslında nükleer güçle çalışan bir denizaltı işletilmesine yönelik resmi görüşü birinci defa açık kaynaklarda lisana getirdi.

Elbette nükleer güçle çalışacak bir platforma sahip olmanın çok farklı dinamikleri ve her biri kendi içinde kıymetlendirilmesi gereken yansımaları var. Lakin en kıymetli soru Ankara’nın neden bu türlü bir talebi olduğu.

Her şeyden evvel nükleer güçle çalışan bir denizaltının değerli bir kuvvet projeksiyonu aracı olduğunu lisana getiriyor Yaylalı. Türkiye’nin bu kabiliyete sahip olmasının onu ABD, Rusya, Çin, Fransa, İngiltere ve Hindistan’ın da ortalarında bulunduğu seçkin ülkeler kategorisine dahil edeceğini vurguluyor. Saydığı ülkelerin ‘bağımsız olarak nükleer güçle çalışan denizaltılar tasarlayabilen, inşa edebilen ve bakımını yapabilen’ ülkeler olduğu bilgisini de paylaşıyor.

İşin yalnızca askeri istikametten ele alınmasının fotoğrafın bütünü ismine eksik olacağını kaydediyor Yaylalı. Nükleer güçle çalışan denizaltıların tasarımı, üretimi ve kullanımı için yalnızca askeri yahut teknolojik değil ekonomik ve beşeri alanlarda da gelişimin kural olduğunun altını çiziyor. Ankara’nın nükleer güçle çalışan bir denizaltıya sahip olarak aslında global itibarını de artıracağını belirtiyor. Hatta uçak gemisi inşa etme atılımını de bu gözle okumak gerektiğini söylüyor.

TECRÜBELER PROJELERE AKTARILACAK

Türkiye’nin nükleer güçle çalışan denizaltı arayışını değerlendirirken mevcut işlere de farklı bir parantez açılması gerektiğini düşünüyor İhtilal Yaylalı. MİLGEM ve MİLDEN projelerinde izlenen yol haritası ve elde edilen kazanımların geleceğe ışık tutacağına inanıyor.

Ancak mevzu gelişmiş nükleer tahrik teknolojileri olduğunda bunu yapabilme kabiliyetine sahip ülkelerle iş birliğinin mecbur olduğunun da altını çiziyor. Akabinde da ‘Ankara neden bu yolu tercih ediyor?’ sorusuna en genel haliyle şu cevabı veriyor:

“Nükleer güçle çalışan denizaltılar yiyecek ve mürettebat muhtaçlıkları dışında neredeyse sınırsız dayanıklılığa sahip. Yakıt için yüzeye çıkmalarına gerek kalmadan dünyanın rastgele bir yerinde faaliyet gösterebilirler.

Bu stratejik erişim Türkiye’ye kuvvet projeksiyonu, keşif ve global tesir açısından daha fazla esneklik sağlayacak. Bu türlü bir kabiliyet kazanımı Türk Deniz Kuvvetleri’ni Doğu Akdeniz, Karadeniz ve Hint Okyanusu üzere yüksek riskli alanlardaki bölgesel operasyonların ön saflarına yerleştirebilir.”

YENİ BİR MEYDAN OKUMA

İhtilal Yaylalı, Türkiye’nin nükleer güçle çalışan bir denizaltıyı tasarlamak, inşa etmek ve bakımını yapmak için önemli teknolojik zorlukların üstesinden gelmesi gerekeceğini de kelamlarına ekliyor. Ve bununla birlikte Ankara’nın farklı alanlarda önemli sınamalardan geçeceğini anlatıyor:

“Türkiye’nin denizaltı operasyonlarının şiddetli şartlarına dayanabilecek nükleer reaktörleri inşa etmek, işletmek ve bakımını yapmak için gerekli bilgiyi geliştirmesi yahut edinmesi gerekecek.

Nükleer reaktörlerin denizaltılarda çalıştırılması yüksek eğitimli işçi gerektirir. Dizaynın da operasyonel güvenliğinin sağlaması koşul. Bu da reaktör tasarımı ve yakıt döngüsü idaresi, radyasyon kalkanı ve acil durum protokollerinde uzmanlaşmayı gerektiriyor.

Aklımızdan çıkarmamız gereken bir konu daha var… Türkiye, bir nükleer araştırma programına ve bir ölçü nükleer güç tecrübesine sahip olmakla birlikte, deniz sınıfı bir nükleer reaktör üretmek için gereken uzmanlık ve altyapıya şimdi sahip değil.

Bunu aşabilmek için Türkiye’nin iştirakler yahut teknoloji transferi mutabakatları arayışına girmesi pek anlaşılır bir durum olur. Unutmayalım ki, nükleer güçle çalışan bir denizaltı geliştirmek kısa vadeli bir proje değil.

Ayrıca, böylesine argümanlı bir projeyi sürdürmek stratejik ve mali riskler de taşır. Uygun formda kaynak ayrılmadığı ve aşamalandırılmadığı takdirde kıymetli gecikmelere yahut batık maliyetlere yol açabilir. Ki bu da öbür ülkelerdeki emsal programları zora sokmuştur.

Bununla birlikte, gerçek siyasi irade, teknolojik yatırım ve uluslararası iş birliği ile Türkiye bu vizyonu eninde sonunda gerçekleştirebilir. Bu uzun ve zahmetli bir yol. Lakin Türk Deniz Kuvvetleri kendi vizyonunu net bir biçimde ortaya koydu. Sürecin nereye evrileceğini görmek için vakte ve atılacak adımları daha net görmeye gereksinim var.”