Netanyahu hükümeti dağılmanın eşiğinde: Haredi Yahudileri siyasi gerilimi tırmandırdı

• Haber7-ÖZEL

Netanyahu’nun başbakanlığında kurulan Ultra-Ortodoks (Haredi) Yahudileri Şas Partisi ve Birleşik Tevrat Yahudiliği 2022 yılından beri koalisyon ile hükümeti yönetirken zarurî askerlik yasasının çıkmaması nedeniyle Netanyahu’yu hükümetten çekilmekle tehdit etti.

İsrail’de koalisyon hükümetinin ortağı Ultra-Ortodoks (Haredi) Şas Partisi, milletvekillerinin 11 Haziran’da yapılacak oylamada İsrail Meclisinin feshedilmesi lehine oy kullanacağını duyurdu.

Netanyahu hakkında çıkan yolsuzluk tezleri, 7 Ekim 2023 yılında Hamas’ın İsrail’e saldırmasında güvenlik açığına neden olduğu münasebeti ve savaşı bitirmemesi nedeniyle İsrail halkı tarafından reaksiyonların odağı oldu.

HAREDİLER’DEN NETANYAHU’YA TEHDİT

İsrail Parlamentosu’nda Netanyahu krizi yaşanırken, geçtiğimiz Çarşamba günü koalisyonun kilit isimlerinden Ultra- Ortodokslar askerlik muafiyetine ait yasanın kabul edilmemesi halinde hükümeti devirmeye ait tehditlerde bulundu.

Yahudi erkeklerin 3 yıl zarurî askerlik hizmeti ve sonrasında yedek askerlik misyonu yapması gerekirken bayanlar ise iki yıl mecburî askerlik misyonu yapıyor.

ASKERE GİTMEKTENSE MAHPUSA GİRMEYİ GÖZE ALDILAR

Askere gitmemek için direnen ve askerlik yapmaktansa mahpusa girmeyi göze almayı kabul eden ultra-Ortodoksların yasa teklifi ülkeyi bir defa daha karıştırdı.  

İsrail toplumunun yaklaşık yüzde 13’ünü oluşturan ve siyasette güçlü isimlerden olan Ultra- Ortodokslar’ın askerlikten muaf olmaları İsrail halkını zahmetten çıkartarak halkı ikiye böldü.

1973 yılından bu yana İsrail tarihinin en büyük askeri seferberliğini başlatarak Gazze akınları için 360 binden fazla yedek askeri harekete geçirmiş fakat 2023 yılından bu yana devam eden akınlar nedeniyle İsrailliler askeri misyon için gelen davetleri reddetmeye başlamışlardı.

Yedek vazifesi kabul etmeyen askerlerin sayısındaki düşüş nedeniyle İsrail ordusu hizmete devam edecek askerler için toplumsal medyada işe alım yapmaya başlasa da kâfi olmadı.

MAHKEME VE HÜKÜMET ORTASINDA MUAFİYET GERİLİMİ

İsrail’in kuruluşu 1948 yılında Yahudi akademisyenlerin sayılarındaki azalma nedeniyle askerlikten muaf olan Ultra-Ortodokslar yıllar içinde güçlü dini partiler nedeniyle binlerce sayıya ulaştı.

İsrail Yüksek Mahkemesi ise muafiyetlerin 2017 yılında yasaya karşıt olduğu gerekçesiyle yasanın çıkartılmasını talep etse de hükümetin geciktirme siyasetleri nedeniyle yasanın çıkmasına pürüz olundu.

ASKERE GİTMEYİ KABUL ETMEYENLER TUTUKLANACAK

İsrail’de askerlik muafiyeti konusunda patlak veren meselelerin parlamentoya yansımasıyla birlikte Şas Partisi sözcüsü, yasa tasarısının onaylanmaması halinde koalisyon hükümetinden ayrılacaklarını ve bir öbür parti Degel HaTorath’ın da hükümetten ayrılmaya ait tehditlerde bulunduğunu söz etti.

2026 sonbaharında İsrail’de seçim planlanırken fesih kararı gerçekleşirse İsrail hükümetinin haftalarca yahut aylarca kurulamayarak ülke içinde büyük zahmetlere yol açabilir. Öte yandan askerlik hizmetini kabul etmeyen Haredi Yahudileri’ne binlerce askerlik kâğıdı gönderildiği ve kabul etmeyenleri ise tutuklanabileceği belirtildi.

ORDUYA KATILMAMA NEDENLERİ “YAHUDİ BUYRUKLARINI UYGULAMAK”

Haredi Musevileri askerlikten muaf tutulmak istemelerinin nedeni olarak Yahudi buyruklarını uygulamakla yükümlü olduklarını ve ülkeyi askerlik hizmeti kadar koruduklarını belirterek, hayatlarını Tevrat çalışmalarına adadıklarını söz etti.

Haham Ephraim Luft ise, “Binlerce yıldır Yahudi halkı, onları dinlerinden vazgeçmeye zorlayacak her türlü kararnameye karşı çok güçlü bir halde durdu, bunun için hayatlarından vazgeçtiler. Beşerler, İspanyol Engizisyonu ile İsrail yasa tasarısı ortasında hiçbir fark olmadığını anlamalı.” dedi.

ASKERE GİTMEMEK İÇİN SAVAŞIN BİTMESİNİ İSTİYORLAR

Haredi Musevileri koalisyonun bir parçasıyken Gazze savaşının bitmesini istediklerini belirten İbrani Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü olan Gayil Talshir, “Harediler, savaş bittiğinde üzerlerindeki baskının kalkacağını ve (askeri) muafiyet yasasını alabileceklerini düşünüyor” dedi.

Kudüs ve Bney Brak kentlerinde yoğunluklu olarak hayatlarını sürdüren Harediler’in askerlikten muaf olmalarının nedeni olarak, dini vecibelerini yerine getiremeyecekleri için orduda bulunmak istemediklerini ve İsrail’de bulunmalarının asıl sebebi olarak “Yahudi şeriatını öğrenmek ve yaşamak” olduğunu tabir ediyorlar.

Askere gitmek isteyen Harediler’i ise kendi ortalarında reaksiyon gösterirken ülke içinde sık sık tansiyona sebep oluyorlar.