Son dakika haberi… Yılın son Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK) toplantısı Şanlıurfa’da, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz başkanlığında yapıldı.

Toplantı sonrası yapılan açıklamaya nazaran, Suriye’de yaşanan son gelişmelerin dış ticarete muhtemel tesirleri ve yeni devirde izlenmesi gereken siyasetler değerlendirildi. Toplumsal refahın güçlendirilmesi ve enflasyonla uğraşta besin üretiminin artırılmasının değeri vurgulandı.

Ayrıca kamu yatırım öncelikleri ve bu alanda atılacak adımlar ele alındı. Açıklamada ayrıyeten, bölgelerin global rekabet gücünün artırılmasının ve sarsıntı sonrası toparlanmayı sağlayacak siyasetlerin görüşüldüğü bildirildi.

Mehmet Şimşek’in açıklamaları şu halde;

‘ENFLASYON’ İLETİSİ: DÜŞÜŞ DEVAM EDECEK

Bana yöneltilen sorularla ilgili olarak birkaç hususu belirteyim. Bir defa her şeyden evvel enflasyonu düşürmede kararlıyız, enflasyon düşüyor. 2022 yılı sonunda yüzde 64 civarıydı, 2023’te yüzde 65 civarı, muhtemelen yılı yüzde 44-45 aralığında kapatacağız diye Merkez Bankamızın bir iddiası var, münasebetiyle enflasyon düşüyor, 2025 yılında da enflasyon 4 sebepten ötürü düşmeye devam edecek.

Birincisi, tabi ki para siyaseti gecikmeli tesirde buluyor, para siyasetinin dezenflasyonist sürece katkı vermesi bundan sonraki süreçte de devam edecek, gecikmeli tesir 18 ay boyunca kelam konusu olacak.  

İkinci olarak, 2025 yılında biz bütçe açığını yaklaşık yüzde 5 civarından yüzde 3 civarına düşürmeyi hedefliyoruz, münasebetiyle bütçe açığındaki azalmanın dezenflasyonist tesiri de çok net bir halde görülecek.

Üçüncü olarak, tabi yönetilen yönlendirilen fiyatlar konusunda da aslında azamî hassasiyeti gösteriyoruz. Örneğin 2024 yılında doğal gaz, elektrik fiyat artışları yüzde 38 civarı oldu, yani Merkez Bankası’nın orjinal maksadına paralel gitti, 2025’te de benzeri yaklaşım içinde olacağız.

AKARYAKIT VE TÜTÜN ESERLERİ ÖTV’LERİ

Burada kıymetli olan birkaç faktör var, yani elektrik ve doğal gazı bir kenara bırakacak olursak, akaryakıt ÖTV’si ve tütün eserlerinin ÖTV’si, bu iki hususta da enflasyon gayesini tehlikeye atmayacak bir yaklaşım içerisinde olacağız.

Zaten yurt içi ÜFE kadar, daha doğrusu son 6 aylık yurt içi ÜFE oranında olağan kurallar altında ÖTV’de bir artış kelam konusu olacakken, ki bu oran epeyce düşük, yani enflasyon yılsonu açıklanmadığı için tam bir sayı vermem yanlışsız olmaz, ancak göreceksiniz ki 2025 enflasyonu tehlikeye atmayacak biçimde olacak.

Burada tahminen akaryakıtta bir değerlendirmeye gidebiliriz, yani sınırlama manasında, yine değerleme oranıyla artan öbür birçok harç ve fiyat aslında enflasyon sepetinde yok, zira pasaport daima aldığınız bir şey değil, kimlik daima aldığınız bir şey değil, onlar o nedenle hane halkının gereksinime binaen dönemsel olarak aldığı hizmetler karşılığında verilen hizmetler.

Dolayısıyla burada önümüzde güç fiyat ayarlamaları çok kritik. Yönetilen yönlendirilen fiyatlarda, akaryakıt ÖTV’si kıymetli, bir de tütün eserlerindeki ÖTV, oburlarının enflasyon üzerindeki tesiri olmadığı yahut çok sonlu olduğu için onları başka bir çerçevede kıymetlendiriyoruz. Bütçede gelir ayağı perspektifiyle bakıyoruz, fakat öbür yönetilen yönlendirilen fiyatlarda Merkez Bankası’nın 2025 maksadını önemli bir formda dikkate alacağız.

“GIDA, TOPLUMSAL KONUT VE GÜÇTE DÖNÜŞÜMÜ ÖNCELİKLENDİRECEĞİZ”

Tabi bir de temel sorulan soru şuydu: Reformlar. Burada aslında kastedilen arz istikametli dezenflasyon siyaseti. Orada az evvel kıymetli bakanlarımız da değindiler, bizim önceliğimiz tabi ki besin arzını artırmak, o nedenle de Tarım Bakanlığımızın sulama, toplulaştırma, besin lojistiği, besin ihtisas bölgelerinin kurulması üzere konularda biz çok güçlü bir biçimde takviye vermeye devam edeceğiz. Yani bütçede besin arzını önceliklendireceğiz, bu arz taraflı dezenflasyon için kıymetli bir adım.

İkinci olarak, tabi toplumsal konut, zira kiralar şu anda değerli bir tabi ki konu ve toplumsal konut arzının artırılması da yeniden bizim arz istikametli siyasetlerin değerli bir birleşeni.
Güçte dönüşüm tabi ki değinildi, o da çok kritik, zira cari açık üzerinden dolaylı olarak dezenflasyonu destekleyecek. Son 21 yıla baktığınız vakit, Türkiye’nin güç ithalatı Türkiye’nin cari açığının 1,5 katı, yani 948 milyar dolar, hasebiyle burada Güç Bakanlığımızın yaptığı hoş çalışmalar sayesinde güçte dışa bağımlılık azaldıkça cari açık üzerinden, kur üzerinden enflasyonist baskılar da daha yönetilebilir olacak.

Yani hem besin arzı, hem güç arzı, hem toplumsal konut arzı, münasebetiyle bütün bunlar tesirli olacak. Tekrar Sanayi Teknoloji Bakanlığımızın aldığı çok değerli inisiyatifler var, bilhassa üretimin artırılmasına yönelik, yatırımların artırılmasına yönelik, cari açığın azaltılmasına yönelik, bütün bunlar asında orta-uzun vade dezenflasyonu destekliyor, o nedenle aslında YTAK üzerinden bu alanlar destekleniyor.

TEKELLEŞMEYE GEÇİT YOK

Ama en kritik alanlardan bir tanesi tabi ki hiçbir kesimde bir konsantrasyona müsaade vermemek, yani halk lisanıyla monopolleşmeye sektörel yahut eser bazında müsaade verilmemesi. Burada en kritik bahis, bütün eserlerde, bölümlerde piyasaya girişin-çıkışın kolaylaştırılması, global entegrasyonun güçlü bir biçimde devam ettirilmesi. Zira rekabetin olduğu ortamda verimlilik vardır, inovasyon vardır, o da tabi ki dezenflasyonisttir.

O nedenle Avrupa Birliği’yle Gümrük Birliği’nin güncellenmesi kıymetlidir, oraya bilhassa tarımın, işte hizmetlerin, kamu alımlarının eklenmesi değerlidir. Kamu alımları demişken, kamu ihale ıslahatı da bu bağlamda değerli bir ıslahattır. Hasebiyle biz global entegrasyonu da aslında bir manada dezenflasyonist sürecin bir modülü olarak görüyoruz.

“O BAHİSTE TEREDDÜDÜMÜZ YOK”

Bütün bu çerçevede baktığımız vakit, az evvel de söyledim, para siyasetinin gecikmeli tesiri, bilhassa maliye siyasetindeki 2025’e ait öngörülerimiz, yönetilen, yönlendirilen fiyatlar ve yapısal dönüşüm, yapısal ıslahatlar dezenflasyonu kalıcı olarak destekleyecek, hasebiyle bizim o bahiste bir tereddüdümüz yok.

Merkez Bankası, dezenflasyon için para siyasetinde gerekli çerçeveyi arkadaşlar oluşturdular ve bu çerçeve güçlü bir biçimde tabi ki devam edecek.

KKM BAKİYESİ 30-35 MİLYAR DOLAR ARALIĞINA İNDİ

KKM konusuna gelince, bizim için tabi ki bir maksat, lakin biz daha evvel de söyledik, piyasalarda rastgele bir oynaklığa, rastgele bir, yani piyasaları tabiri caizse bozmadan çıkış süreci devam edecek. Şu ana kadar bu süreç çok düzgün yönetildi, yani geçen sene Ağustos ayında 144 milyar dolarla tepeye çıkan KKM bakiyesi şu anda 30-35 milyar dolar aralığına inmiş durumda, bunun yaklaşık 3’te biri hukukî şahıslara ilişkin, geriye kalanı şahıslara ilişkin mevduatlardan oluşuyor.

Biz aslında hukukî şahısların Kurumlar Vergisi istisnasını kaldırmıştık, daha az cazip hale getirdik. Bireylere ait de stopaj getirdik, hasebiyle önümüzdeki periyotta KKM’yi daha da az cazip hale getirecek adımları atmaya devam edeceğiz. Gerçekten Merkez Bankamız zati yakın periyotta bir-iki düzenleme yaptı o çerçevede.

KREDİLERLE İLGİLİ SON DURUM

Onun dışında kredilere ait bir soru vardı. Tabi biz tarım, ihracat, yatırım, esnaf üzere alanlarda bir kredi sınırlamamız yok, hatta bu alanlarda bizim bütçe üzerinden faiz sübvansiyonumuz var. Münasebetiyle bakın ihracatta reeskont kredisi veriyoruz, bu türlü az bir sayı falan da değil, son 1 yıl içerisinde 531 milyar liralık reeskont kredisinden bahsediyoruz.

ÇİFTÇİYE 160 MİLYAR TL DESTEK

Oradaki başka dayanaklar ve kalemleri de hesaba kattığımızda ek 150-160 milyar lira daha kelam konusu. Yeniden çiftçimize gelecek sene için faiz sübvansiyonu olarak 160 milyar lira takviye vereceğiz, benzeri biçimde esnafımıza, yani esnaflarımızın kullandığı kredilerin faizinin yüzde 50’sini devlet olarak karşılamaya devam edeceğiz.

Dolayısıyla gördüğünüz üzere tarımda, ihracatta, esnaf kredilerinde esasen biz sübvansiyon sağlıyoruz. Yatırımlarda da YTAK üzerinden, bir de verilen teşviklerdeki faiz dayanağı üzerinden yatırımlara da önemli bir faiz dayanağımız var, yeni teşvik sistemiyle de bu çok daha net bir formda ortaya konulacak. Ancak biz tüketici kredilerini sübvanse etmiyoruz, etmeyeceğiz.

Enflasyon düşüyor, hasebiyle önümüzdeki periyotta muhtemelen finansmana erişim bütün bölümler için daha da güzelleşecek, şartlar daha elverişli hale gelecek. Gerçekten global şartlar da daha destekleyici hale geliyor.

ÖMER BOLAT’TAN DEĞERLİ AÇIKLAMALAR

Toplantı sonrası Ticaret Bakanı Ömer Bolat da gazetecilere açıklamalarda bulundu.

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, asgari fiyatın açıklanmasının akabinde 4 gün içinde Türkiye genelinde 4 bin 378 marketin ve 400 bine yakın eser denetlemesinin yapıldığını açıkladı. Bakan Bolat denetimler sonucunda 10 milyon lira civarında cezai süreç uygulandığını kaydetti.

Ömer Bolat’ın açıklamalarından satır başlar şu biçimde;

Çok kısa olarak neler yapıyoruz, sorularınıza nazaran yanıt vereceğim.
Öncelikle Ticaret Bakanlığı olarak 2025 yılında hangi alanlara öncelik vereceğiz.
Birincisi, Suriye’yle ticaretin yeni kaidelere nazaran düzenlenmesi ve Suriye’yle ticaretin, yatırımların arttırılması, Suriye’deki yeni periyodun istikrarlı, güçlü ve Türkiye açısından da güney hudutlarımızla itimat veren bir komşumuzun varlığının ortaya çıkması. Öncelikle gümrüklerimizi yenileme ve geliştirmeyle başladık, Şanlıurfa’dayız, Ceylanpınar Gümrük Müdürlüğümüzü birkaç ay evvel genişletip yeniledik. Akçakale Gümrük Müdürlüğümüzü de genişletme çalışmalarımız hızlandı. Tarım ve Orman Bakanlığımıza da yer tahsisi için çok teşekkür ediyoruz.

Bunun dışında, 2007’de imzalanmış ve yarım kalmış bir hür ticaret muahedemiz vardı, onu yeni idare, hükümet ve bakanlar tam olarak muhakkak olduktan ve idareyi büsbütün devraldıklarından sonra ele alacağız. Bizim bakış açımız, özgür ticaret muahedesinin devam etmesi. Zati bizim açımızdan hukuken devam ediyordu, fiilen durdurulmuştu, bunu inşallah yoluna koyacağız. Ve öbür taraftan ticaret şu ana kadar kimi genelgelerle yürütülüyordu, onun olağan sisteme konulması gelecek.  İşçi desteği, donanım desteğiyle inşallah gümrük alanlarımız ticareti kolaylaştırıcı bir pozisyona gelecek.

Diğer taraftan, tabi 2025 yılı için bizim öncelikli amacımız dış ticarette mal ve hizmetler ihracatımızdaki artış trendini devam ettirmek ve ithalatımız noktasında da mecburî ithalatı yapabilecek döviz yeterliliğine sahip olmak, lakin haksız ve sanayicilerimize ziyan verici milletlerarası ticaret kurallarına alışılmamış uygulamaları da engellemek. Bu hususta 2024 yılı dış ticaret açığı ve cari süreçler açığının çok büyük oranda azalması ile çok olumlu bir gelişme gösterdi. Para ve döviz piyasalarında sağladığımız istikrarlı süreçte bu gelişmenin kıymetli bir katkısı oldu. Hamdolsun döviz rezervlerimiz epeyce yeterli durumda ve inşallah daha da yükselecektir. Bu içeride ve dışarıda iktisat aktörlerine inanç verecek, öngörülebilirliği sağlayacak bir gelişmedir. 

Diğer taraftan, Avrupa Birliği’yle mevcut Gümrük Birliğimiz kimi sorunlu mevzularda çözmek için müzakerelere devam etmek, Suriye’deki gelişmelerden sonra gerek ABD, gerekse Avrupa Birliği’nden ülkemize yönelik ağır ziyaretler ve olumlu açıklamaları Türkiye’nin başta Avrupa Birliği, İngiltere ve ABD olmak üzere hem siyasi, hem ekonomik bağlarına olumlu yansıyacağını ümit ediyoruz. 

İngiltere’yle hür ticaret mutabakatının hizmetler dallarına genişletilmesi müzakereleri devam edecek. Körfez İş Birliği Konseyi’yle mal ve hizmetleri kapsayan hür ticaret mutabakat müzakerelerini hızlandıracağız.

Ve gerek Türk Devletleri Teşkilatı, gerekse Rusya ve Ukrayna’yla bağlar, gerekse Afrika pazarları ve Afrika ülkeleriyle yatırım ve ticaret münasebetlerinin artırılması, uzak ülkeler stratejimiz Güney Amerika’dan Asya’ya olan eksende ihracatımızı artırma eforlarımız bütün gücüyle devam edecek. 

2025 Avrupa Birliği’nin yeşil dönüşümüne ahenk açısından kıymetli bir yıl olacak, zira hudutta karbon vergisi uygulaması 1 Ocak 2026’da yürürlüğe giriyor, bu manada gerek ilgili kuruluşlarımızla, gerekse hudutta karbon vergisinden en çok etkilenebilecek dalla ortak uyum içinde yeşil dönüşüme ahenk çalışmalarımızı hızlandıracağız.
Üçüncü bir alan da sektörel düzenlemeler. Tabi kovid-19 kriziyle başlayıp kuzeyimizdeki büyük sıcak savaş, daha sonra güneyimizdeki İsrail soykırımı ve jeopolitik tansiyonların tam ortasında olduğumuz bir süreçte ve yaşadığımız iki büyük zelzele felaketinin tesirleriyle sahiden çok çalkantılı bir periyodu geride bıraktık. Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde gerek 2018-2023 yılları ortasındaki Kabinemiz, gerekse 3 Haziran 2023’te misyonu devralan Kabinemiz bu çalkantılı süreci sona erdirip istikrarlı, piyasaların oturduğu ve enflasyonun düşürüldüğü bir sürecin ilerleme noktasında canla başla çaba ediyor. 

Otomotivden emlağa, tüketici kontratlarından meskenden konuta satışa varıncaya kadar ve birçok bölümdeki taksitlerin belirlenmesine kadar biz 2024’te 50’ye yakın sektörel düzenlemeler yaptık. 

Bunun yanında, Meclis’ten çıkarılan fahiş fiyatla, stokçulukla gayret için cezaların epey yüksek oranlarda artırıldığı bir yasal düzenleme çok tesirli oldu ve tüketicilerin korunması, piyasa nezareti alanında da geçen Ekim ayında yeni düzenlemeler çıktı, bunları çok aktif bir halde uyguluyoruz. Piyasalarda sektörel düzenlemeleri yaptıktan sonra kontrollerle yanlış yapanlara karşı cezai süreçler uygulamak suretiyle piyasaların olağana dönmesi ve halkımızın, tüketicilerimizin aldatılmaması noktasında çok önemli bir çalışma içindeyiz. Aldatıcı reklamlara karşı da cezalar artırıldı Meclis’te çıkarılan kanunla. 

Gerek Tarım ve Orman Bakanlığımızın takımlarıyla, gerekse Hazine ve Maliye Bakanlığımız ve Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığımız kurmalarıyla daima uyum içindeyiz. Özelikle tekelci uygulamalar ya da fahiş fiyat için tamahkarca aksiyonlar, uygulamalar içinde olanlara karşı kanunların bizlere, bakanlıklara verdiği bütün yetkileri sonuna kadar kullanmakta kararlıyız. 

Bu enflasyon yüzde 77’ydi Mayıs ayında, Aralık prestijiyle yüzde 44-45’le inşallah kapatacağız, enflasyon gelecek yıl bu vakitlerde yüzde 25’lere, yüzde 20’li sayılara düştüğü noktada bu hususları daha az konuşuyor olacağız inşallah. Ve üreticiyle tüketicinin makul biçimde alış veriş yapacağı bir süreçte bunlar geride kalacak.
Şöyle söyleyeyim: En son Salı gecesi artırılan taban fiyatın yüzde 30 artırılması kararıyla birlikte biz daha evvel Taban Fiyat Tespit Kurulu çalışmaları başlamadan evvel kamuoyundaki ağır kontrollerimizi artırdık ve uyardık satıcıları, zira fiyatlama davranışı yüksek enflasyonist süreçte bozulduğu her mazeret, her sebep fiyat artırmak için zalimce ve ahlaksızca kullanılabiliyor. Bütün bu sebepleri ortadan kaldırmak konusunda bir iktisat programı uygulanıyor. Döviz piyasaları olağan, girdi maliyetlerindeki artış olağan, istikrarlı, döviz piyasaları istikrarlı, güç fiyatları istikrarlı, bu türlü bir süreçte fiyatları artırmak için tek kullanılabilecek argüman emek maliyetlerindeki artış mazeret edilebilir. Ancak burada da personellik fiyatındaki artış oranını güya bütün maliyetin artış oranı üzere yansıtarak fiyatı birebir oranda artırmaya çalışmak fahiş fiyat artışıdır, haksız fiyat artışıdır, bunlara müsaade etmeyeceğimizi müteaddit kezler söylemiştik ve kontrolleri sıklaştırmıştık. Taban fiyat geçen Salı akşamı artırıldığı andan itibaren de Tarım ve Orman Bakanlığımızın kontrol takımlarını de yanımıza alarak iki bakanlık birlikte çok ağır kontroller yaptık, onların sonucunu sizle paylaşmak konuşmamı tamamlayayım.

4 gün içinde Çarşamba’dan başlayarak Türkiye sathında 4 bin 378 market çok ince bir halde denetlendi ve 400 bine yakın eser denetlemeleri yapıldı. Bunun sonunda, burada arkadaşlarımız 10 milyon lira civarında bir cezai süreç uyguladılar, lakin bunların içindeki 2 bin 668 market Haksız Fiyat Kıymetlendirme Konseyine sevk edildi, bu ikinci bir cezai durumu. Burada da en ağır kanun verdiği yetki çerçevesindeki cezai arkamlar uygulanacak. Biliyorsunuz 29 Mayıs’ta Meclis’te geçen kanun değişikliğinde fahiş fiyat için 1 milyon liraya, stokçuluk için 12 milyon liraya kadar azamî para cezası uygulanabiliyor ve 1 Ocak’tan itibaren de yine kıymetlendirme yüzde 43,93 oranında bu cezalar artırılmış oluyor, yani fahiş fiyatta 1 milyon 440 bin liraya, stokçulukta da 17 milyon liraya kadar bu ağır para cezaları uygulanacak. Kontroller aksatılmadan devam edecek. 

Bütün ilgili bakanlıklar olarak piyasaların üzerindeyiz, piyasalarımızdan elimizi asla çekmiyoruz, yanlış uygulamalar noktasında bize gelen şikayetleri de dikkatlice ele alıp gereğini yapıyoruz.