Suriye’den dünyaya ‘Osmanlı’ mesajı! Dikkat çeken ‘Ankara’ ve ‘yaptırım’ detayı…
Son dakika haberi… Suriye Dışişleri Bakanlığı ABD Siyasi İşleri Genel Müdürü Kuteybe İdlibi, “Türk hükümeti, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde, bilhassa siyasi düzlemde ağır gayret harcayarak Suriye’ye yönelik memleketler arası yaptırımların hafifletilmesi konusunda tesirli adımlar attı. Ankara’nın Washington nezdinde yürüttüğü uzun müzakereler sonucunda, ABD, Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılması tarafında baskı altına alındı. Bu siyasi dayanak sırf Suriye’nin ekonomik toparlanmasına değil, tıpkı vakitte ülkenin birliğine ve Türkiye ile olan alakalarının yine güçlenmesine katkı sunacak. Türkiye geçmişte olduğu üzere gelecekte de büyük ve kilit rol oynamaya devam edecek.” dedi.
‘OSMANLI’ MESAJI
İdlibi ayrıyeten, “Ben şahsen Suriyeli bir Kürdüm. Ailem bundan yüzlerce yıl evvel Osmanlı Devleti’nin güney hudutlarını korumak için Halep’in güneyine yerleşmiş. Bu ortak tarih göz gerisi edilemez. Tersine, bu tarih Türkiye ile bağları daha da ileriye taşımak için güçlü bir taban oluşturur.” sözlerini kullandı.
İdlibi, Suriye’nin kuzeydoğusunun entegrasyon süreci, Şam idaresinin ABD ve Türkiye ile münasebetleri, İsrail’in bölge siyaseti üzere bahislerde AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
ABD idaresinin, Suriye’de SDG ismini kullanan terör örgütü PKK/YPG’ye yaklaşımını ve bunun Şam idaresiyle etkileşimini yorumlayan İdlibi, “ABD DEAŞ’la uğraşta esaslı değişime gidiyor.” dedi.
İdlibi, ABD Savunma Bakanlığının gelecek yıl için PKK/YPG işgalindeki bölgede örgüt ve uzantıları için bütçe talebinde bulunmasının “teknik bir öneri” olduğunu savunarak, “Amerika, önümüzdeki periyotta DEAŞ’la uğraşta temel ortağın Suriye hükümeti olacağını bize açıklıkla söz etti. (10 Mart’taki Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara-Mazlum Abdi Şahin arasındaki) Muahede uygulandıktan sonra her türlü işbirliği, iştirak yahut takviye direkt Suriye hükümeti aracılığıyla sağlanacak. Bu durum, ileride ABD idaresinin ilgili bütçelerine de yansıyacak.” tabirlerini kullandı.
Paris’te ABD ve Fransız yetkililerin iştirakiyle PKK/YPG ile Şam idaresi ortasında yapılan görüşmelere ait İdlibi, 10 Mart Mutabakatının uygulanma düzeneklerinin hızlandırılması üzerine çalışıldığını, takvime nazaran yıl bitmeden ulaşılması gereken en son durumla ilgili vaktin yaklaştığını lisana getirdi.
“ÇÖZÜM YENİ YÖNETİMSEL YAPILAR KURMAKTA DEĞİL”
İdlibi, alandaki duruma karşı gerçekçi bir yaklaşım sergilediklerini belirterek, “Biz mevcut durumu ve SDG’nin Kürt topluluklarla olan bağlarını elbette anlıyoruz. Ancak tıpkı vakitte, SDG’nin kuzeydoğudaki Suriye topluluklarının tümünü temsil etmediğini açıkça söylüyoruz. Bu gerçeği kabul ederek bir sonraki kademeye geçmemiz gerekiyor. O da bu bölgelerdeki mahallî halkı şad eden, tıpkı vakitte Suriye devletinin yeni modeline uyumlu bir tahlildir.” diye konuştu.
Suriye geçmişte Kürtlerin yaşadığı sıkıntıların bugün siyasi yollarla tahlilinin mümkün hale geldiğini vurgulayan İdlibi, “Ancak tahlil yeni türel ya da yönetimsel yapılar kurmakta değil. Aksi halde Suriye’ye ve bölgeye yalnızca yeni problemler getirir.” dedi.
Suriye’deki Kürt toplumu için geçmişte alınan vatandaşlıkların geri verilmesi ya da eğitim müfredatlarına zenginleştirici içerikler eklenmesi üzere adımların mümkün olduğunu anlatan İdlibi, “Her bölge, hangi derslerin ekleneceğine kendi içinde karar verebilir. Kürt toplulukları Kürtçeyi, Türkmen toplulukları ise Türkçeyi eğitimlerine ekleyebilir. Bu büyük bir çerçeve içinde uygulanabilir.” diye konuştu.
SURİYE’DEKİ KÜRT TECRÜBESİ YENİ BİR ŞEY DEĞİL”
İdlibi, hiçbir tarafın kendi ömür ve niyet halini bir başkasına dayatmaması gerektiğini söz ederek şöyle sürdürdü:
“Kuzeydoğu Suriye’de SDG’nin denetimi altındaki bölgelerde bunu çokça gördük. Bu yüzden, Kürt toplumunun çıkarlarını öncelik alarak hareket etmeliyiz. Bugün Suriye hükümetinin sunduğu teklifler, direkt bu toplumun çıkarınadır. Ben bir Kürt olarak, Suriye’deki Kürt tecrübesi yeni bir şey değil diyorum. Yüz binlerce Kürt, yüzyıllardır bu ülkede yaşadı. Suriye tarihinde üç Kürt kökenli cumhurbaşkanı bile oldu. Bu da Kürtlerin Suriye toplumunda kabul gördüğünü ve tesirli olduklarını gösteriyor. Hem kimliğimizi koruyalım, hem de Suriye kimliğine tam manasıyla entegre olalım.”
DEYRİZOR ÖRNEK YAPI OLABİLİR
İdlibi, entegrasyon görüşmelerinde birinci uygulamayı Deyrizor’da başlatmanın yollarını değerlendirdiklerini söyledi.
Deyrizor’daki mahallî yapı ile Suriye devleti kurumlarının entegrasyonuna dair olumlu bir model oluşturmak istediklerini kaydeden İdlibi, “Eğer bu modeli düzgün halde kurabilirsek, kuzeydoğu Suriye’deki öbür bölgeler için de örnek ve teşvik edici bir yapı olabilir.” dedi.
İdlibi, 10 Mart Muahedesi temelinde daha evvel Tişrin Barajı’nın tekrar çalıştırılması, örgütün Pir Maksud Mahallesi’nden çekilip kimi “yerel güvenlik unsurları” bırakması fakat bölgeye giriş-çıkış özgürlüğü tanınması üzere hususlarda mutabakat sağlanmasına rağmen bunların uygulamaya geçirilemediğini anımsattı.
SDG ismini kullanan örgüt içinde “birlik olmadığını” vurgulayan İdlibi, “Görünen o ki liderlik içinde farklı görüşler mevcut. Bazıları muahedenin uygulanmasını önemli formda istiyor, bazıları ise uygulamayı geciktirmek için mazeretler arıyor.” dedi.
“DEVLET İÇİNDE DEVLET KABUL EDİLEMEZ”
İdlibi, PKK/YPG’nin Suriye ordusuna bir blok olarak katılıp varlığını bir halde sürdürmeyi amaçlayan talepleriyle ilgili soruya da “10 Mart Mutabakatı bu hususta çok açık. Entegrasyon, nitekim devlet kurumlarına tam iştirak manasına gelir. Suriye’de ordu içinde ordu ya da devlet içinde devlet üzere yapılar asla kabul edilemez.” karşılığını verdi.
Suriye’de Lübnan Hizbullahı gibisi modellerin istenmediğini ve bu modelin muvaffakiyet getirmeyeceğini söyleyen İdlibi, “Bu nedenle, müzakerelerin temeli çok açık. Biz diyoruz ki, ülkesine hizmet etmek ve korumak isteyen herkes için devletin kurumları açıktır. İster sivil ister askeri olsun. Bu prensiplere kesin olarak bağlıyız. Geri adım kelam konusu olamaz. Suriye’nin ilerlemesi bu sağlam temeller üzerine inşa edilebilir.” değerlendirmesinde bulundu.
İdlibi, entegrasyona ait takvime dikkat edilmesi ikazında bulunarak, “Görünüşe nazaran kimileri, vakit geçtikçe siyasi atmosferin değişeceğini, üzerlerindeki baskının azalacağını ve böylelikle bu süreci sürüncemede bırakabileceklerini düşünüyor. Fakat nitekim aklıselimle hareket edenler bu fırsatı kaçırırsa, sırf Suriye değil, Kürt toplumu da tarihi bir imkanı yitirmiş olur.” sözlerini kullandı.
Entegrasyon problemine yönelik baskının sadece dış faktörlerle açıklanamayacağına işaret eden İdlibi, “ABD, Fransa, hatta Türkiye’nin yaklaşımı bir yana, kuzeydoğu Suriye’deki lokal toplumlar, ister Arap ister Kürt olsun, mevcut durumun devam etmesini istemiyor. Bu da SDG üzerinde muahedeyi uygulama istikametinde önemli bir baskı oluşturacaktır.” diye konuştu.
“DIŞ SİYASETTE ARTIK ŞANTAJ VE İSTİKRARSIZLIK YARATMA YAKLAŞIMINDAN VAZGEÇİLDİ”
İdlibi, ABD’nin ve Birleşmiş Milletler’in devrik rejim devrinden kalan Suriye’ye yönelik yaptırımlarının büsbütün kaldırılmasının ve bu mevzuda devam eden süreçlerin Suriye’deki dönüşüm açısından çok kıymetli olduğuna tabir etti.
Şam idaresinin yalnızca ABD ile değil, tüm taraflarla her türlü işbirliğine ve iştirake açık olduğunun altını çizen İdlibi, “Öncelikli maksadımız herkesle olumlu ilgiler kurmaktır. Dış meselelerimizi sıfırlamak kolay değil, biliyoruz. Fakat Suriye hükümeti olarak buna inancımız tam ve bu doğrultuda çabalamaya devam edeceğiz.” diye konuştu.
İdlibi, “Dış siyasette artık şantaj ve istikrarsızlık yaratma yaklaşımından vazgeçildi. Bu yolla mali dayanak elde etmeye çalışmak yerine, ortak çıkarlara dayalı işbirlikleri arıyoruz.” dedi.
İdlibi, Suriye halkının 14 yıl boyunca Esed rejimiyle, İran’la ve Rusya’yla süren savaşların acısını gereğince çektiğini belirterek, “Hiçbir tarafla yeni bir savaşa sürüklenmek istemiyoruz. Bu nedenle hem iç hem dış sorunları siyasi yollarla çözmeye çalışıyoruz. Hedefimiz, Suriye’nin istikrarını sağlamak, bağımsızlığını korumak ve birebir vakitte bölgenin geneli için istikrarı koruma etmektir.” diye konuştu.
“ABD DENGEYİ GÜZEL ANLIYOR”
İdlibi, “Şam idaresinin Abraham Mutabakatlarına katılması için üzerinde baskı var mı?” sorusuna “Şam’a bu mevzuda baskı yok.” karşılığını verdi.
Suriye, Orta Doğu’nun genel istikrarı için bir “güvenlik vanası” olduğunu belirten İdlibi, “Suriye hükümetiyle işbirliği bu anlayış temelinde yürütülüyor. Suriye’nin istikrarını desteklemek, bölgenin istikrarını da garantilemenin tek yolu. Suriye bugün, İran ve ona bağlı milislerin bölgedeki yayılmacılığını engelleyen bir set misyonu görüyor. Birebir vakitte, öbür tarafların bölgeyi istikrarsızlaştırma teşebbüslerini de önlüyor.” diye konuştu.
Suriye’nin en büyük muhtaçlığının topraklarına yönelik hücumların son bulması olduğunu vurgulayan İdlibi, “İsrail’in Suriye’de 8 Aralık 2024’ten sonra girdiği yerlerden çekilmesi bölgesel istikrar için minimum tabanı oluşturur.” dedi.
Washington idaresinde İsrail’in Suriye’ye müdahalelerini ait önemli bir telaş bulunduğunu savunan İdlibi, “Suriye’deki istikrarsızlık sırf DEAŞ’ın değil, birebir vakitte İran’a bağlı silahlı kümelerin da tekrar Suriye’ye dönmesi manasına gelir.” diye konuştu.
İdlibi, “ABD bu dengeyi çok düzgün anlıyor. Bu nedenle İsrail tarafı da dahil olmak üzere tüm taraflara bu politikayı durdurmaları için elinden geldiğince baskı yapıyor.” dedi.
“TÜRKİYE GEÇMİŞTE OLDUĞU ÜZERE GELECEKTE BÜYÜK VE KİLİT ROL OYNAMAYA DEVAM EDECEK”
İdlibi, Türkiye’nin Suriye’deki yeni idarenin memleketler arası alandaki kabulü ve yaptırımların kaldırılması konusundaki gayretlerine da değinerek şunları söyledi:
“Türk hükümeti, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde, bilhassa siyasi düzlemde ağır gayret harcayarak Suriye’ye yönelik memleketler arası yaptırımların hafifletilmesi konusunda tesirli adımlar attı. Ankara’nın Washington nezdinde yürüttüğü uzun müzakereler sonucunda, ABD, Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılması tarafında baskı altına alındı. Bu siyasi dayanak sırf Suriye’nin ekonomik toparlanmasına değil, birebir vakitte ülkenin birliğine ve Türkiye ile olan bağlantılarının yine güçlenmesine katkı sunacak. Türkiye geçmişte olduğu üzere gelecekte de büyük ve kilit rol oynamaya devam edecek. Suriye’nin kendi coğrafyasından kaçamayacağı gerçeğiyle hareket eden yetkililer, bölgesel aktörlerle iştirake özel kıymet veriyor.”
Suriye’nin stratejik pozisyonunun ve benimsediği yeni operasyonel işbirliği yaklaşımının sırf ülke içinde değil, tüm bölgede refah ve istikrarı destekleyeceğini vurgulayan İdlibi, “Türkiye ile Suriye ortasındaki münasebet sadece hudut komşuluğundan ibaret değil. Tersine, yüzyıllara dayanan esaslı ve ortak bir tarihe dayanıyor.” dedi.
İdlibi, tarihi bağların ikili bağlantılarda daha güçlü bir yer oluşturduğunun altını çizerek, “Ben şahsen Suriyeli bir Kürdüm. Ailem bundan yüzlerce yıl evvel Osmanlı Devleti’nin güney sonlarını korumak için Halep’in güneyine yerleşmiş. Bu ortak tarih göz gerisi edilemez. Bilakis, bu tarih Türkiye ile ilgileri daha da ileriye taşımak için güçlü bir taban oluşturur.” sözlerini kullandı.
