Son Dakika: Bakan Şimşek’ten enflasyon ve kira zammı açıklaması

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Kanal 7 Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Acet’in sorularını yanıtladı. 

Bakan Şimşek’in açıklamalarından satır başları:

Öncelikle teşekkür ediyorum, tabi ki son bir kaç aydır hem iç hem dış şoklar manasında ağır bir devir geçirdik. Tekrar olumlu döngüye döndük. Güzel yönettiğimizi düşünüyorum. Zira finansal göstergeler şok öncesine döndü. Rezervlerimiz Mart ortasında 170 milyar dolar üzerindeydi artık yeniden o düzeylere geldi. Hasebiyle bu şoklar başlamadan evvelki düzeylere döndük. Net rezervde 3’te 2’den fazla toparlanma kelam konusu. Borsa İstanbul’da da tıpkı seviyelerdeyiz. Yüzde 98 oranında bir toparlanma var. Bizim CDS’ler 256’lar civarındaydı 300’leri buldu, artık tekrar 280 civarına geldi. Finansal şartlar tekrar gevşemeye başladı. Geçen ay yüzde 49’lardan 46’lara artık de yüzde 43’lere kadar bir gevşeme kelam konusu. Büyüme olumlu bir biçimde devam ediyor. Cari açıkta değerli bir bozulma yaşamadık. Turizme nazaran etkilenen aylar olabilir fakat Turizm Bakanlığımız yıl sonu varsayımlarını tutturabileceklerine inanıyorlar. 

Bütçede harcama disiplinini koruyoruz. Maksatta sonlu bir sapma olması ihtimali şuanda yüksek. Resmi tamamına baktığımızda biz âlâ yönettiğimizi düşünüyoruz. İçeride siyasi manasında sıkıntı bir devir. Mart ayındaki gelişmeler nedeniyle. Bölgemizde savaş da yaşanıyor, savaşın taraftaki değiliz ancak bölgenizde bir savaş yaşanınca etkileniyorsunuz. Petrol fiyatları, iptal edilen uçuşlar. Petrol fiyatları artık geri geldi. Bunların hepsi bizi etkileyen gelişmeler. Biz ne yaptık milletlerarası normlara nazaran davrandık. Paniklemedik, gerekli dozları gereken vakitte aldık. Program rüştünü ispatladı. Birden fazla şokla karşı karşıya kaldık. Cari açık denetim altında. Gerçek iktisatta büyüme devam ediyor. Büyük resme baktığınızda güzel yönetildiği kanısındayım. Büyük şoklar yaşadık ve sayılar şokların öncesine döndü. Bütçe hükümetin yönettiği bir alan, rezerv ile karıştırmak manalı değil. Gerçek dalın bilançosundaki bozulma devir dönem tabir edildiği boyutlarda değil. Bir kez konkordato ilan eden firma sayısı 3 bin 70 civarındaydı. Bunların özel kesim cirosundaki hissesi yüzde 1’in epey altında. Karşılıksız çek konusu çok işlenen hususlardan bir tanesi. Karşılıksız çeklerin oranı yüzde 2,6. 10 yıllık ortalaması da yüzde 2,5. Firmaların kullandığı krediler var biz bunlara ticari krediler diyoruz. Bu kredilerin yüzde kaçının tahsilinde sorun var? Batık kredi derler ya, yüzde 1,6. Uzun vadeli ortalaması ise yüzde 3,1. Kişisel kredilerde tahsili yapılmamış kredi oranı yüzde 3,8. Olumsuzu da burada söz ediyorum. Finansal İstikrar Kurumumuz var, biz orada risk ögelerini kıymetlendiriyoruz. Kurumlarımız buna nazaran hareket ediyor. BDDK 48 aya kadar yapılandırmanın önünü açtı. Sorun alanlarımız var lakin muhtaçlığa nazaran müdahale ediyoruz. 

İddia edildiği üzere gerçek bölümün bilançosunda bozulma görülmedi. Biz şunu görüyoruz, gerçek dal tabi ki finansal şartların sıkı olması nedeniyle şikayetçi. Faiz oranlarının düşük olduğu vakti özleyen çok. Pekala bunu devlet olarak, devlet dediğiniz şey millettir. Siz bunları devlet olarak üstlenirseniz bunun acısı milletten çıkıyor. Bütün ekonomik koşullar, ekosistem daha uzun vadeli finansmana erişecek. 

ENFLASYON- HAYAT PAHALILIĞI

Merkez Bankası tabi ki değerli belirsizlikle karşı karşıya, Merkez Bankası bir bant açıklıyor. Yıl sonu enflasyon varsayımı yüzde 24 ile 29 ortasında. Biz o sayının ortasında olmayı öngörüyoruz. Bizim programın özü hayat pahalılığıyla gayrettir. Yani enflasyonu kalıcı bir formda indirmek ve vatandaşımızın alım gücünü artırmak. Enflasyon biliyorsunuz 2022’de yüzde 64,3’tü. 2023’te de yaklaşık yüzde 65 civarındaydı. 2024’ün ikinci yarısından itibaren enflasyonda düşüş başlayacak dedik. Ve geçen sene 65’ten 44’e düşürdük. Yılın sonunda da yüzde 30’un altında bitirmeyi hedefliyoruz. Besin enflasyonu 2023’te yüzde 72’lere çıkmış. 2024’te yüzde 46 civarındaydı. Artık yüzde 35’lerde. Zirai don ve kuraklık olmasa büyük ihtimalle besin enflasyonu yüzde 30’un altında olacaktı. 

KİRA ZAMLARI

Hizmetlerde bize mahsus bir iki konu var. Enflasyon daha da düşecek. Birincisi kira enflasyonu, geçen sene Haziran ayında kira enflasyonu yüzde 92 civarındaydı. Neden? Zira biz 3 yıldır kanunla artırım oranını yüzde 25 ile sınırlamıştık. Artık biz bunu kaldırdık zira bana kalırsa piyasalara bu tipten müdahaleler uzun vadede sonuç vermiyor. Artık yüzde 83’e düşmüş. Manşet enflasyonunu yukarda tutan kira. Türkiye’de konut sahiplilik oranı yüzde 56. Lakin kira ödeyenlerin oranı yüzde 28. Hanelerin yüzde 72’i kira ödemiyor. Bu nasıl oluyor, bir aile apartman yapıyor ve tüm aile orada kirasız kalıyor. Kira en büyük kalem. Büyükşehirlerdeki geçim sıkıntısının temelinde kira var. Kiraların artmasında kısmen zelzelenin tesiri de var. Suriye’de durum istikrara kavuştu, önemli dönüş var. Kilis üzere Gaziantep üzere yerlerde kira baskısı azaldı. Biz bu hafta Murat beyefendiyle toplantı yaptık, Murat bey büyük bir süratte gidiyor. En az 500 bin toplumsal konut üretme planı var. Konut arzı hayat pahalılığıyla uğraşta en büyük değişken. Düşük faiz ile bu mevzu çözülmez. Konut arzının artması lazım. Bunu artırmak içinde bir seferberlik lazım.

Devletin eğitimi biliyorsunuz ücretsiz ancak özel dalda eğitim masraflarında geçen sene bu vakitlerde yüzde 90’ın üzerinde bir artış vardı. Hala yüzde 73 civarında bir artış var. Özel eğitimin toplam eğitimdeki hissesi ne? Yüzde 9,9. Nüfusumuzun yüzde 90’ı etkilenmiyor. En güzel yılımız kiralarda 2012’dir. Vatandaşın en çok hissettiği neler var? Otomobiliniz varsa her gün akaryakıt ya da motorin alıyorsunuz. Haziran itibariyle motorinde artış yüzde 19. İşlenmemiş besin, zirai donun tesiri var. Sağlam tüketim malları var, beyaz eşya üzere orada yüzde 22. 

“GELECEK SENE ENFLASYONU YÜZDE 20’NİN ALTINA ÇEKECEĞİZ”

Enflasyonun düşmesi demek fiyatların düşmesi demek değil. Diyelim geçen sene çayı 100 liradan içiyorsanız enflasyonun yüzde 40 olması o fiyatın 140 lira olması demek. Enflasyonun düşmesi fiyatlarda gerileme olması demek değil. Enflasyon giyside ayakkabı da yüzde 14. Gelecek sene enflasyonu yüzde 20’nin altına çekeceğiz. Biz bu kestirim aralığında enflasyonu tutturacağız. Son 4-5 ayda hakikaten çok ağır çalıştık. Bu şokların tesirlerini sınırlamaya çalıştık. Olumlu döngüye döndük. Finansal şartların güzelleştiği, dengelerin tekrar olumlu seyrettiği periyoda girdik. 

Biz yapan tenkitlere açığız ancak bu tenkit makul bir tenkit değil. Para siyasetinin sonu var. Para siyasetinin fonksiyonel olması değerli fakat kâfi değil. Arz taraflı politikalarımız değerli. Birincisi konut arzını artırmak. Biz buna kaynak ayırıyoruz. 

VERGİ ELEŞTİRİLERİ

Türkiye’de topladığımız bütün vergilerin ulusal gelire oranı yüzde 23,5. Birebir sayı AB’de yüzde 40. OECD ülkelerinde yüzde 33,9. Bu toplam vergi yükü. En çok tenkit nereden geliyor, dolaylı vergiler yüksek. Dolaylı vergilerin oranı ulusal gelire oranı yüzde 11. AB’de bu oran yüzde 13. OECD ülkeleri ile biz benzeriz. Bütün vergi yükünü ücretliler çekiyor diye argümanlar duyarsınız. 2023’ün ortasından bu yana ne yaptık? Ben geldikten sonra ne yapmışız? Bir kurumsal vergisini artırdık. Yüzde 25’e çıktı. Finansal kuruluşlarda yüzde 30’a çıkardık. Gelir vergisini artırdık mı? Hayır. Biz şunu yaptık, aşağı üst kur muhafazalı mevduattan neredeyse vergi alamıyorduk. Biz vergi oranlarını artırdık. Faiz gelirleri değerli ölçüde vergi dışıydı. Bizim attığımız adımlar vergide adaleti sağlamak içindi. KKM’de sıfırdı, yüzde 17,5’e çıkardık. Biz çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi istiyoruz. Katılaşmamış, tartışmalı belgelerde 1963’den beri uzlaşma kuruluşu var. Geçen sene aktör, aktris, dublör bunların aylık ortalamalar brüt gelir beyanı 157 bin 265 lira. Müzisyen, ses sanatkarı ve sunucunun geçen sene aylık beyanları 139 bin.