Nükleerde yeni santrale yeni model
Türkiye’nin 2050’ye kadar 20 bin megavatlık nükleer kapasite amacında devlet şirketi Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) ön plana çıkıyor. Akkuyu’da Rusya’nın üstlendiği ‘yapsahip ol-işlet’ modeline paralel, Sinop ve Trakya projelerinde EÜAŞ’ın yatırımcılarla doğrudan iş birliği yapacağı ve yerli katkıyı artıracak biçimde sürece daha faal katılacağı belirtiliyor.
EÜAŞ’IN ROLÜ GÜÇLENİYOR
Yeni nükleer santral projelerinde, Akkuyu’daki “yap-sahip ol-işlet” modelinden farklı seçenekler gündeme geliyor. Kaynaklar, kamu şirketi Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) ve bağlı kuruluşu TÜNAŞ’ın daha aktif bir rol üstlenebileceğini vurguluyor. EÜAŞ’ın projelerde daha yüksek paydaşlık hissesi alması, yatırımcı ve teknoloji sağlayıcı ülkelerle doğrudan iş birliği yapması, nükleer güçte yerli katkıyı artıracak bir yönlendirici rol üstlenmesi bekleniyor.
SİNOP VE TRAKYA’DA SON DURUM
Akkuyu’nun akabinde Türkiye, ikinci ve üçüncü nükleer santraller için çalışmalarını hızlandırdı. Sinop Nükleer Santlar Projesi için 2024 yılında saha onayı verilirken, kıyı ve deniz tarafı imar planları da onaylandı. Rusya, Çin, Kanada ve Güney Koreli şirketlerle teknoloji iştiraki konusunda görüşmeler devam ediyor. Rusya’nın ikinci santralin inşası için ağır istekte bulunduğu belirtiliyor. Trakya Nükleer Santrali Projesi’nde ise, 2023 sonunda Kırklareli Kıyıköy- Kışlacık mevkiindeki alan yer seçimi için onaylandı, alanda sismik ölçüm ve meteorolojik data toplama çalışmaları başladı.
AKKUYU 1,5 YIL GECİKTİ
Mersin’de üretimi süren Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) projesinde sona yaklaşılırken, birinci reaktörün devreye alınması için çalışmalar ağır formda sürüyor. 2010 yılında başlayan Akkuyu NGS projesinde dört reaktörün toplam kurulu gücü 4 bin 800 megavat olacak. Türkiye’nin elektrik muhtaçlığının yaklaşık yüzde 10’unu karşılaması planlanan santralin birinci reaktöründe inşaatın yüzde 95’i tamamlandı. Aslında birinci reaktörün 2025 Nisan ayında devreye alınması öngörülüyordu. Lakin pandemi, Rusya- Ukrayna savaşı ve kimi Avrupalı tedarikçilerin ekipman teslim etmemesi nedeniyle proje yaklaşık 1,5 yıl gecikti. 2026’da birinci reaktörün işletmeye alınması bekleniyor.
YERLİ KATKI ÖLÇÜSÜ 8,7 MİLYAR $
Akkuyu NGS Projesi’nde yerlilik oranı da artıyor. Yerlileştirme gayesinin proje sonuna kadar en az 10 milyar dolar olacak biçimde güncellenmesi için çalışmalara başlandı. Bu kapsamda planın 2025 yılı içerisinde imza altına alınması öngörülüyor. 2024 yılı Mart ayı prestijiyle proje kapsamında yerli katkı oranı, ekipman, gereç ve hizmetler dikkate alındığında yüzde 56,30 ile 8 milyar 227 milyon 964 bin dolara, ekipman, gereç ve hizmetlere ilaveten maaş, vergi, lisans ve harçlar da hesaba katıldığında ise yüzde 58,66 ile 9 milyar 853 milyon 45 bin dolara ulaştı. 2025 yılı içerisinde yerli katkı ölçüsünün yaklaşık 8,7 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
