Merkez Bankası: Altının düşüşü, konut ve araçlara olan talebi artırdı!
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) blog sayfasında yayımlanan bir tahlilde, Eylül 2023 sonrası periyotta altın fiyatlarındaki keskin artışın konut ve araba piyasalarında talep artışına neden olduğuna işaret edildi.
TCMB’de müdür olarak nazaran yapan Mehmet Selman Çolak ve uzman olarak vazife yapan Mehmet Emre Şamcı tarafından kaleme alınan “Altın Fiyatı Kaynaklı Servet Artışının Konut ve Araba Piyasalarına Etkisi” başlıklı blog yazısı, Merkezin Güncesi sayfasında yayımlandı.
Yazıda Türkiye’de vilayet bazında altın mevduat tercihlerindeki farklılıkları kullanarak, altın fiyatındaki artışın konut ve araba üzere alım satıma husus güçlü mal piyasalarındaki tesirini incelendi.
TCMB’nin blog yazısında şunlar denildi:
Küresel ölçekte jeopolitik belirsizliklerin artması ve merkez bankalarının ağır altın alımları ile Eylül 2023-Nisan 2025 periyodunda milletlerarası piyasalarda altın fiyatları ABD doları cinsinden yaklaşık %77 yükseldi. Fiyat artışının da katkısıyla, ülkemizde klasik servet tutma araçlarından biri olan altının mevduat içindeki hissesinde artış yaşandı. Altın fiyatındaki yükseliş, Türkiye’de tasarruflarının değerli bir kısmı altın cinsinden olan bölümler için dikkate bedel ölçüde servet artışı manasına geliyor. Bu türlü bir servet artışının talep üzerinde üst taraflı bir tesiri olacağı kıymetlendirilebilir. Bu yazıda ülkemizde vilayet bazında altın mevduat tercihlerindeki farklılıkları kullanarak, altın fiyatındaki artışın konut ve araba üzere alım satıma bahis sağlam mal piyasalarındaki tesirini inceliyoruz.
Altın mevduatının tasarruf mevduatına oranının, altın fiyatlarının süratle artmaya başladığı 2023 yılı eylül ayında vilayetler ortasında kıymetli ölçüde farklılaştığı görülüyor. İlgili periyotta vilayetlerin birbirinden büyük ölçüde ayrışmasına neden olacak kıymetli bir gelişme olmadığından, kelam konusu farklılaşma bize altın fiyatının servet artışı kanalıyla konut ve araba piyasalarındaki tesirlerini inceleme fırsatı sunuyor.
Servet tesirinin varlığına yönelik kıymetli bir ipucunu, mevduattaki altın hissesinin yüksek olduğu vilayetlerdeki konut ünite fiyatlarının 2023 yılı son çeyreğinden itibaren öteki vilayetlerden bariz ölçüde ayrışmasında gözlemliyoruz.
Altın fiyatları kaynaklı servet artışının konut ve araba piyasalarındaki tesirlerini ampirik olarak test etmek için, vilayetler ortasında altın mevduatı oranındaki farklılaşmayı dikkate alan bir farkların farkı tahlili yapıyoruz.
Altın fiyatlarındaki artış öncesinde konut ünite fiyatları ile altın mevduat oranı ortasında bir bağ bulunmazken 2023Ç4 ve sonrasında altın mevduat oranı ile konut ünite fiyatları ortasında olumlu ve istatistiki olarak manalı bir alaka gözleniyor. Konut fiyatlarını belirleyen vakte bağlı olmayan başka özellikler denetim edildiğinde, altın fiyatlarındaki artış, ortalama altın mevduatı oranına sahip bir vilayet için 2023Ç3 sonrası periyotta konut ünite fiyatlarında ortalama %11 ek artış ile bağlı. Altın hissesi ve konut fiyatlarındaki olumlu ilgi göz önünde bulundurulduğunda, altın kaynaklı servet tesirinin konut fiyatlarında üst istikametli tesir yaptığı söylenebilir.
Toplam konut satış adedinde ise altın mevduatı oranına nazaran manalı bir izafî farklılaşma gözlenmiyor. Bu bulgu kısa vadede konut arzının esnek olmaması nedeniyle artan talebin fiyatlara yansıdığına ve bu nedenle satışlarda manalı bir artışın olmadığına işaret ediyor.
Servet tesirinin daha besbelli olmasını beklediğimiz ipoteksiz satışların toplam konut satışlarındaki hissesi, mevduatta altın oranı arttıkça nispî olarak yükseliyor. Bu durum hanehalkının altın bazlı karlarını kredi şartlarından bağımsız olarak direkt konut alımına yönlendirdiğine, sıkı finansal şartlara karşın talebin servet tesiri kaynaklı dirençli olduğuna dair bir işaret.
Otomobil satışları altın fiyatlarındaki artış sonrası yüksek altın mevduatı oranına sahip vilayetlerde rölâtif olarak artıyor. Konuttan farklı olarak araba arzının nispeten esnek olması, talep artışının direkt satışlarda gözlenmesine neden oluyor.
Özetle, tahlillerimiz Eylül 2023 sonrası devirde altın fiyatlarındaki keskin artışın konut ve araba piyasalarında talep artışına neden olduğuna işaret ediyor. Talep artışı, arzı esnek olmayan konut piyasasında fiyatlarda, arzı nispeten esnek olan araba piyasasında ise satış adetlerinde artış olarak karşımıza çıkıyor.
