Dünyanın altında! Kalp atışlarına benziyor… Bir kıtayı parçalayabilecek güçte!
Kulağa Hollywood’un son felaket sineması üzere gelse de, bilim beşerlerine nazaran Afrika kıtasının ikiye ayrılması artık bir senaryo değil, jeolojik bir gerçeklik.
Dünyanın ikinci en büyük kıtasında kuzeydoğudan güneye hakikat devasa bir yarık oluşuyor. Yeni bir araştırmaya nazaran bu çatlak, Doğu Afrika’yı ana karadan ayıracak ve bölgeye yeni bir kıyı şeridi kazandırarak yesyeni bir okyanusun doğmasına neden olacak.
Araştırmanın başyazarı Dr. Emma Watts, bu devasa ayrılma sürecinin şimdiden başladığını ve Afrika’nın kuzeyindeki bölgelerde yılda 5-16 milimetre süratle gerçekleştiğini belirtti. Fakat bu sürecin tamamlanması için milyonlarca yıl gerektiğini de ekledi.
MİLYONLARCA YIL SÜRECEK BİR KITASAL AYRIŞMA
Swansea Üniversitesi öncülüğünde yürütülen çalışmada, araştırmacılar Etiyopya’nın derinliklerinden gelen ritmik magma akışlarını tespit etti. Bu yükselen eriyik kaya akıntıları, kıtayı yavaşça parçalıyor ve altında yeni bir okyanus tabanı oluşmasını sağlıyor.
Daily Mail’in haberine nazaran, Dr. Watts, bu sürecin Aden Körfezi’nden başlayarak vakitle aşağıya hakikat ilerleyeceğini ve Malavi Gölü ile Turkana Gölü üzere dev göllerin de yarılma sınırı içinde kalacağını belirtiyor.
- 5 ila 10 milyon yıl içinde tamamlanması beklenen bu ayrışma sonucunda Afrika, iki başka kara modülüne bölünecek:
- Batıda kalan büyük kara kütlesi: Mısır, Cezayir, Nijerya, Gana ve Namibya üzere 54 Afrika ülkesinin büyük çoğunluğunu içerecek.
- Doğuda kopacak olan daha küçük kara modülü: Somali, Kenya, Tanzanya, Mozambik ve Etiyopya’nın büyük kısmıyla birlikte yaklaşık 1 milyon mil karelik bir alanı oluşturacak.
KALP RİTMİNE BENZİYOR: ERİMİŞ MANTODAN YÜKSELEN NABIZLAR
Araştırmacılar, Afar bölgesinde 130’dan fazla volkanik kaya örneği topladı. Bölgede, birbirinden uzaklaşan üç tektonik plaka (Etiyopya Rift Vadisi, Kızıldeniz Rift’i ve Aden Körfezi Rift’i) birleşiyor. Bu da bölgeyi dünyanın en etkin kıtasal ayrılma noktalarından biri haline getiriyor.
Toplanan örnekler ve mevcut datalar, yer kabuğunun ve mantonun yapısını ortaya çıkarmak için gelişmiş istatistiksel modellerle tahlil edildi. Araştırmanın sonucuna nazaran, mantonun derinliklerinden gelen bu “nabızlar”, çatlayan tektonik plakalar tarafından yönlendiriliyor.
Dr. Watts, “Mantonun sabit değil, hareketli olduğunu ve üst yanlışsız nabızlar gönderdiğini gördük. Bu nabızlar, kıtayı adeta yumuşak hamur üzere inceltiyor ve sonunda kırılmasına neden oluyor,” dedi.
YENİ BİR OKYANUSUN DOĞUŞUNA NEDEN OLABİLİR
Afar Vadisi’ndeki yer kabuğu, neredeyse büsbütün parçalanma noktasına gelmiş durumda. Bu noktada yükselen magma plakaların ortasını doldurarak yeni bir okyanus tabanı oluşturuyor.
Coğrafi olarak bu süreç, okyanus ortası sırtlarının (seafloor spreading) kıtasal seviyede gerçekleşen bir örneği olarak kabul ediliyor. Gelecekte bu ayrım sınırı boyunca yeni bir okyanus oluşacak.
