Bu deprem o deprem mi? Enerji azaldı mı? “32’de 1’i kadar, bu kehanet olur” deyip duyurdu

Son dakika haberi… İstanbul’u sarsan 6,2 büyüklüğündeki sarsıntı büyük paniğe neden oldu. Kimi uzmanlar dünkü sarsıntının fay sınırı üzerindeki enerjiyi azalttığını ve İstanbul için riski azalttığını savundu, kimileri ise bir sonraki sarsıntının çok daha güçlü olacağını sav ediyor.

CNN Türk canlı yayınına katılan Zelzele uzmanı Prof. Dr Şükrü Ersoy iki taraftan gelen savları kıymetlendirdi ve dikkat çeken açıklamalarda bulundu.

Ersoy’un canlı yayında yaptığı açıklamalardan satır başları şöyle;

“Tüm bu aktiviteler Kuzey Anadolu fayının Marmara Denizi içindeki kısmında bilhassa Kumburgaz fayı üzerinde gerçekleşti. Bu fay 40 km. uzunluğunda . Öncü, ana şok, artçı bunların hepsi Batı ucunda meydana gelen aktiviteler. Sanırım kırığın üzerinde 200’e yakın aktivite var. Artçı şoklar bir müddet daha devam edebilir. Bir haftalık sürece yayılabilir. Dünküler baya güçlüydü. Bundan sonra büyür mü küçülür mü, yanıt vermek kolay değil. Sarsıntı aktivitesi süreci içindeyiz. Bu sarsıntılar olmaya devam edecek. Dağılımda bir değişiklik olursa farklı yorumlanabilir.

Bilimde bu tartışmalar her vakit olur. Bilgiler üzerinden konuşmak gerekir. Marmara’da bağımsız olarak Kuzey Anadolu fayının sarsıntı yaratma kapasitesi azamî 8 büyüklüğünde. Marmara denizi içinden geçen Kuzey Anadolu fayının da bunun devamı olduğunu düşündüğümüzde, Marmara denizi içinde sarsıntı büyüklüğünün 6.5’u geçmez denmesi çok anlaşılabilir bir şey değil. Zira sarsıntı oluşturma kapasitesi var.

6,2’den sonra yeni daha büyük bir sarsıntı meydana gelebilir mi? Bunu bilemeyiz. Artçıları izleyerek tahminen bir şeyler söyleyebiliriz.

BÜYÜK İSTANBUL ZELZELESİNİN GÜCÜNÜ DÜŞÜRMÜŞ OLABİLİR Mİ?

Bir ölçü. 7,2 büyüklüğünde bir sarsıntı bekliyorsak bunun yalnızca 32’de bir kadar gücünü almıştır. 6,2. Yani en az 31 tane daha 6.2 büyüklüğünde sarsıntı olacak ki bu enerjiyi alacak. Bu güç fay zonu üzerinde var, çabucak 6,2’den sonra bu gücün çıkacağını söylemek bir kehanet olur.

Kumburgaz fayı 40 km’lik bir modül. Bilhassa tamamı üzerinde değil. 11 km’lik kısımda gelişiyor. Bunun dışında fazla yorum yapmamak gerek. İzleyip görmeliyiz.

Bence en az 1 hafta daha artçı aktivite yaşayabiliriz. Birinci başlangıç olan 3.9 büyüklüğündeki birinci zelzele önemsenecek bir sarsıntı değildi, olağan aktiviteydi, biz neden önemsedik, zira yeri kritikti. Beklenen büyük Marmara sarsıntısının başlayacağı bir yer olduğu için kıymetliydi. Sonrasında 6.2 meydana geldi, bu bölgenin ne kadar değerli olduğunu gördük.

Burası beklenen büyük zelzelenin başlangıç noktası. O kesimin uzunluğu 6.2’den büyük bir zelzele de oluşturabilirdi. “

EN ÇOK ETKİLENECEK YERLER KIYI KESİMLERİ

Bu harita Kuzey Anadolu fayının devamını bize gösteriyor. Adalar kısmındaki en son sarsıntı 1984 sarsıntısıydı. Batı kısmında şimdi bir şey yok. 7’nin üzerine çıkan bir sarsıntı yok. Kırılmaya aday kısım 140 km kadar. Bu fayın yalnızca Kumburgaz segmenti kısmında bu aktiviteler oluyor.

Herhangi bir sarsıntıda Anadolu yakasında da Avrupa yakasında da sarsıntıdan en çok etkilenebilecek yerler kıyı bölümler. Kuzeye hakikat bu tesir azalacaktır.

İstanbul Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Ziyadin Çakır:

“Beklediğimiz Marmara zelzelesi bu değil, onu erkene çeken bir sarsıntı. Kuzey Anadolu Fayı’nda oluşan bu zelzele vakit olarak Marmara sarsıntısını öne çekti. Cüzi ölçüde da büyük sarsıntısı küçültür lakin kayda kıymet bir küçülme kelam konusu değil. Dünkü küçük bir zelzele, biz Marmara’da 7 civarında yani dünkünden 10 kat daha büyük bir zelzele bekliyoruz.

Belki dünkü sarsıntıyla gücün onda biri boşalmış olabilir. Ancak zamansal açıdan risk artmış durumda, tedbir almak için vakit daraldı. Derhal kentsel dönüşüm hızlandırılmalı, 2000 yılı öncesi binalardan uzak durulmalı. Oralar satın alınmamalı, kiralanmamalı, oturulmamalı. Binalarında hasar olanlar girmemeli. AFAD ihtarları dinlenmeli. Yoksa yapacak bir şey yok. Zelzelenin ne vakit olacağını bilmiyoruz, beşerler tedbirlerini alarak hayatlarına devam etsinler.”

TEHLİKE GEÇMEDİ

İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Cengiz Yıldırım: 

“Bu beklediğimiz büyük zelzele değil. Geçmişte 1509, 1754, 1766’da İstanbul’da 7 ve üzeri zelzeleler olduğu iddia ediliyor. Dünkü o büyüklükte bir sarsıntı değil. Bu da Kuzey Anadolu Fayı’nda, Marmara Denizi sismik boşluğundaki faylardan birinin kırılması. Yaklaşık 120 kilometrelik fayın ne kadarının kırıldığını bilmiyoruz. Fakat Yalova-Tekirdağ ortasındaki sismik boşluk içinde bir büyük sarsıntı olmasını bekliyoruz. Dünkü sarsıntının gelecekteki büyük sarsıntının büyüklüğünü azaltıp azaltmadığını incelemeden söyleyemeyiz.

20 kilometrelik kısım kırıldıysa geriye 80-100 kilometre kalır ki bu da büyük ihtimalle 7’nin üzeri bir zelzele üretir. Bu kırılma komşu faylara gerilim yüklemiş de olabilir. Böyleyse büyük sarsıntının vaktini öne çekmiştir. Yani kırılacak yarar 100 ünite gerilme biriktiyse, bu zelzeleyle 10-20 ünite daha yüklenmişse tarihi öne çekmiştir. Zelzele tehlikesi İstanbul ve Marmara için geçmiş değil. 6 Şubat zelzeleleri bu hususta çok dikkatli olunması gerektiğini bize gösterdi, 9 saat sonra 90 kilometre Kuzeydeki Elbistan fayını, 7.6’lık zelzelesi tetikledi ki ben bu açıdan tehlikenin geçmediğini düşünüyorum.”

ÇOK ÖNEMLİ UYARI

Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Hüseyin Alan: 

“Bu sarsıntı, 1999 Marmara sarsıntısından bu yana bugün kırılacak, yarın kırılacak diye beklediğimiz 3 modülden oluşan fay segmentinin batı modülünün kırılmasıyla oluştu. Öbür iki fay segmenti duruyor. Bundan sonraki kırılma tekrar tek mi olacak yoksa ikisi tıpkı anda mı kırılacak bu değerli. İkisi birden kırılırsa 7 civarında bir zelzele üretebilir. Tek kırılması halinde sarsıntı büyüklüğü 6.4 civarında olabilir. Eskisine nazaran daha yakın vakitte zelzele beklenebilir.

İstanbul için 7 civarında yıkıcı bir sarsıntı riski devam ediyor. Bu sarsıntı Kanal İstanbul için çok önemli bir ikaz niteliği taşıyor. O proje çabucak rafa kaldırılmalı. Kanal İstanbul, yeri zati makûs olan yeri daha da riskli hale getirir. İstanbul’un yoğunluğu artıran değil, azaltan projelere muhtaçlığı var. Kanal İstanbul’un yapılması durumunda 1.5 milyona yakın insanın bu bölgeye taşınması kelam konusu ki İstanbul’un nüfusu 20 milyona çıkacak, göçü teşvik edecek. Yoğunluğu daha da artıran projelerle daha büyük yıkımlara açık hale getiriyoruz.”

OLMAZ DİYEMEYİZ

Afet İdaresi Uzmanı Doç.Dr Bülent Özmen: 

“6.2’lik sarsıntının meydana geldiği Kumburgaz segmentinin 7’den büyük zelzele üretme potansiyeli olduğu bölgeye ait tüm bilimsel çalışmalarla ortaya konmuş durumda. Bu nedenle 6.2’lik zelzele oldu, artık 7’nin üzerinde olmaz diyemeyiz. Zira 7.2’lik sarsıntı gücünün boşalabilmesi için 6.2’lik zelzeleden 31 tane meydana gelmesi gerekir ki tansiyon boşalsın.

7’lik sarsıntı öne çekildi de diyemeyiz. Vakti hiç düşünmeden, zelzele tehlikesinin yüksek olduğunu bilerek, zelzele riskinin azaltılması için İstanbul’u, tüm Marmara’yı zelzeleye dirençli hale getirmek zorundayız. Biliyoruz ki büyük deprem, Marmara Denizi içinde olacak ve Yalova, Kocaeli dahil tüm Marmara’yı etkileyecek, yalnızca İstanbul’u değil.” 

7’NİN ÜZERİNDE OLACAK

Prof. Dr. Naci Görür: 

“12 sularında Silivri açıklarında 4.0 sarsıntı oldu. Sarsıntı Kumburgaz Fay zonunda. Bu fay kilitli bir fay güç biriktiriyor. Vakit zaman da küçük sarsıntılar yapıyor. Yeri manalı, dikkatli olmak lazım. Kumburgaz Fayı yükleniyor. 

İstanbul’da Marmara Denizi’nde, Kumburgaz Fayı üzerinde çok zelzele oluyor. Değişik büyüklükte. Bunlar Marmara’da beklediğimiz büyük zelzele değil. Bunlar bu fayın biriktirdiği gerilimi artırıyor. Yani kırılmaya zorluyor. Burada asıl sarsıntı daha büyük ve 7’nin üzerinde olacak.”

ARTÇILAR RAHATLATTI

Prof. Dr. Süleyman Pampal: 

(Dünkü birinci sarsıntının orta, ikinci sarsıntının ise büyük ölçekli olduğun belirterek) Tüm bu sarsıntıların daha büyük bir sarsıntının habercisi olduğunu söylemeye gerek yok artık. 7 ya da 7 üzeri bir sarsıntı bekleniyor. Bunu artık kabul edip, tüm planlarımızı buna nazaran yapmamız gerekiyor.

Bu bölgedeki kırılmalar 250 yılda bir oluyor. 250 yıl da artık doluyor. Fakat şöyle de yorumlayabiliriz. Bu artçılar bizi rahatlatan da bir durum. Zira bu fay doğrultusunda 6-7 ortası zelzele üretir deniliyordu. Tahminen de büyük sarsıntı diye beklediğimiz sarsıntı buydu. 1776’da ne kadar kısım kırıldı bilemiyoruz. Bu nedenle ana şok bu yaşadığımız da olabilir.” 

BİTTİ, RAHAT OLUN

Prof. Dr. Şener Üşümezsoy: 

“Marmara’da zelzeleler bitti. Rahat olun.” (Üşümezsoy bir ay evvel Kumburgaz açıklarında 6-6.5 büyüklüğünde zelzele beklediğini söylemişti.)

UCUZ KURTULDUK

Prof. Dr. Osman Bektaş (Jeoloji Mühendisi): 

“Orta Marmara’daki fay creep’ yani ‘sürüklenen’ bir fay. Bu çeşit faylar ‘kilitli faylar’ üzere çok güç biriktirmez. Sürüklendiği için daha az güç biriktirir. Şimdiye kadarki bilimsel datalar bu bölgede 7 büyüklüğünde bir sarsıntı olamayacağını, en fazla 6.4 büyüklüğünde bir zelzelenin olabileceğini gösteriyordu.

Nitekim bu öngörüye uygun bir sonuç çıktı. Telaşa mahal yok. Artçılar olabilir lakin daha büyük bir sarsıntı beklemiyoruz. Zira buradaki fay kilitli fay olmadığı için lakin bu kadar güç biriktirebilir.”

İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Zelzele Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir:

“Depremin şiddetini göz önüne aldığımızda tsunami tesiri beklenmez. Artçı sarsıntıların olması uygun bir şey. Zelzele Kuzey Anadolu Fayı üzerinde meydana geldi.

Fayın tümü değil bir kısmı kırıldı. Gelen bilgiler ışığında fayın nereden ne kadarının kırıldığını daha güzel anlayacağız. Ucuz kurtulduk, geçmiş olsun.”

HAZIR MIYIZ

ODTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölüm Başkanı Erdin Bozkurt, yıllardır biliminsanlarının Marmara sarsıntısına ait ihtarlar yaptıklarını anımsattı:

“Şu basamakta daha fazlasını söylemek istemiyorum. Ancak şunu sormalıyız: Beklenen zelzeleye hazır mıyız? Çok kolay bir soru. Hazır olmak için ne gerekiyorsa bir an evvel yapmamız lazım. Mahallî idare merkezi idareyle baş başa millete hizmet edecek, bu kadar. Halkımız ne yapacak, çabucak güvenilik kuruluşlara hasar tespiti yaptırıp, güçlenebilecekler güçlendirilecek değilse yıkılması gerekenler yıkılacak.

Otoriteler karar verecek. Devletin tüm üniteleri beşere hizmet için, hiç bir ayrım yapmaksızın bugünden çalışmaya başlayacak. Bugün 23 Nisan. Büyük insan, büyük başkan geleceğimiz çocuklarımıza bir bayram armağan etmiş; bizim de onlara hizmet için tüm adımları çabucak tereddütsüz atmamız gerekiyor.”

AFAD: 15 KİLOMETRE UZUNLUĞUNDA SEGMENT KIRILDI

AFAD, Deprem Bilim Kurulu Yerbilimleri Üyelerinin, Silivri Depremi’ne ait değerlendirmelerini paylaştı.

“İlk tahliller yaklaşık 15 km uzunluğunda 9.5 km genişliğinde bir segmentin kırıldığını göstermektedir” denilen açıklamada özetle şunlar kaydedildi:

“Deprem Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun Orta Marmara içinden geçen segmenti üzerinde gerçekleşmiştir. Yerin yaklaşık 7 km derinliğinde meydana gelen sarsıntı yaklaşık 13 saniye sürmüştür. Ana şok sonrasında şu ana kadar (23.14) toplam 184 artçı sarsıntı kaydedildi. 4 ve üzeri büyüklükteki artçı sayısı 7’dir.

Deprem Bilim Kurulu Yerbilimleri Üyelerimiz yaptığı değerlendirmede :

– 6.2 büyüklüğündeki sarsıntı yüksek ivme bedellerine sahip değildir.

– Zelzele, Kuzey Anadolu Fayı’nın kırılma düzeneği ile uyumlu olarak sağ yanal doğrultu atımlı bir kırılma düzeneğini işaret etmektedir.

– Birinci tahliller yaklaşık 15 km uzunluğunda 9.5 km genişliğinde bir segmentin kırıldığını göstermektedir. Fay üzerindeki sağ yanal yer değiştirme 30 cm civarındadır. 

– Yapı hasarlarının tespiti yerinde inceleme gerektiren teknik bir süreç olup, Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız vazifelileri saha tarama çalışmalarını sürdürmektedir.

– Ana şoktan sonra devam eden artçı sarsıntılar nedeniyle muhakkak bir mühlet daha aşikâr bir büyüklüğe varan zelzeleler olması mümkündür. Halkımızın sakin olması, bu çeşit sarsıntılarda panik yapmaması, fakat önlemli olması ehemmiyet arz etmektedir.”