Bir insanın en büyük eseri yaşamıdır

Yazar Mehmet Altıparmak’ın kaleme aldığı “Bir Filozofun Romanı – Nurullah Topçu”, Nar Genç Yayınları’ndan okuyucuyla buluştu. Abdülkerim Lale’nin sorularını cevaplayan Altıparmak, kitabını yazma sürecini anlattı ve Topçu’yla ilgili dikkati çeken bilgiler verdi.

Nurettin Topçu’ya olan ilginiz nereden geliyor?

Nurettin Topçu, yapıtlarıyla birinci tanıştığım andan itibaren ünsiyet kurduğum bir isim oldu benim için. Onun üslubu ve problemleri ele alışı metafizik bir cazibeye dönüştü vakitle. Her neyi bahis edinirse edinsin ahlaki olanın sıkıntısını taşıması onun manevi iklimine girmeye çekiyordu beni. Yazıları akıl dünyamıza hitap eden filozofik metinler olduğu kadar ruh dünyamıza hitap eden manevi metinlerdir birden fazla vakit. Onu okuduğumda rasyonaliteyle âlâ harmanlanmış bir metafizik aleme girdiğimi söyleyebilirim. Kimi metinleri kimi okurlar için kapalı gelebilir, itiraf edeyim ben de bu zorlukları yaşadım. Fakat bir “ruh amelesi” olmanın bedeli de olmalı değil mi? “Ruh amelesi” Topçu merhumun kullandığı bir tabir, çok hoşuma masraf. Bir ruh amelesi olma istikametinde yürümek istiyorsak bu emeği vermeli. Metinler mi kapalı, biz mi o metinleri açık halde anlayacak zaviyede değiliz? Bir okur olarak bunun da muhasebesini yapmalı. 

Sadece yazıları, kitapları üzerinden gelişen bir hayranlık mı bu?

Tabii ki bununla sonlu değil. Beni merhum Topçu’ya hayran kılan şey yapıtları olduğu kadar tahminen de daha fazlası ömrü. Bir insanın en büyük yapıtı hayatı değil midir esasen? Onun her yazısının temel konusu değilse bile kesinlikle fonda yer alan ahlak mevzuunun şahsen hayatının her anında olduğunu gördüm. Çocukluğunda, talebeliğinde, hocalığında, talebeleriyle olan bağlarında, siyasetle olan bağlantısında her anına sinmiş yüksek bir ahlaki seciye sahibi olması Topçu’ya hayran olmamın temel sebebi. Ömrü yazdıklarına şahit bir isimdir Topçu! Doktora sonrası Fransa’da hoca olarak kalma teklifini kabul etmeyip Anadolu çocuğuna hizmet için dönme davranışı, siyasette istese değerli mevkilere gelebilecekken muallim olarak hizmet etmeyi tercih etmesi ve daha kaç davranışı merhum Topçu’nun hayatının her anında rastgele bir şahsi çıkar gayesiyle davranmadığını gösterir. Her aksiyonunda büyük adamlara has diğerkamlık vardır. Onun hayatı isyan ahlakının pratiğidir.  

Merhum Nurettin Topçu’yu yazma münasebetiniz onun bu ahlaki seciyesi diyebilir miyiz o vakit?

Elbette denebilir. Bunun yanına öbür nedenleri de sayabiliriz. Onun hareket ideolojisi, isyan ahlakı, iktisada ve siyasete ait vicdan ekseninde bakışı da kıymetli olmuştur. Natürel bir de mümin bir filozof olması. Maalesef bizde, mütedeyyin milliyetçi toplulukta, ideolojiye daima uzaklıklı yaklaşılmıştır. Birçok vakit bir öcü üzere de görülmüştür. Bu yaklaşımın oluşmasında kesinlikle pozitivist eğitim siyasetlerinin tesiri olmuştur, inkâr edilemez. Nurettin Topçu bu çelişkiyi çözen bir isim olmuştur kanaatimce.  Akıl ve kalp ikiliğini ortadan kaldırmış bir isim. Onun yaklaşımıyla şekillenmiş bir toplumun pratiktekinden çok âlâ olacağı katidir. Mesuliyete, vicdana ve kalbe dayanan bir toplum.  

Eseriniz biyografik roman çeşidinde bir eser. Neden bu tipi tercih ettiniz pekala?

Merhum Topçu’yla ilgili yazılmış biyografi kitapları var. Bunun dışında anı tipi kitaplarda kimi anılar nakledilmiş. Akademik çalışmalar da var. Hepsinden istifade ettim. Bu yapıtları ortaya koyarak Nurettin Topçu’yu tanıtma katkısında bulunan herkese teşekkür ediyorum. Biyografik roman olarak bir yapıtın daha ilgiyle okunabileceğini düşündüm. Bu romanda Topçu’nun hayatını bir talebesinin gözünden anlatırken, ömrüne paralel olarak fikirlerini de anlatmaya çaba ettim. Öbür taraftan da Topçu metinleriyle bir tanışıklık kurma imkânı ortaya koymaya çalıştım. Gençlerin bu cins ile Nurettin Topçu’yu tanımalarının daha mümkün olduğunu düşündüm.

Kitabın ismi “Bir Bilim Adamının Romanı” kitabını ziyadesiyle çağrıştırmıyor mu hocam?

Evet, haklısınız. Tam da bunun için konulmuş bir isim! Bu çağrışım için yapılmış bir isimlendirme. Şöyle ki; bu eser biyografik roman cinsinde bir eser ve bu yapıtın isminde husus edinilen kişinin ismi kesinlikle geçmeli diye düşündüm. “Bir Bilim Adamının Romanı-Mustafa İnan” benim çok beğendiğim bir eser, bu nedenle isim konusunda birinci olarak çağrışım yapması benim için de doğal idi ancak bu kalıbı kullanmanın öykünme olacağını düşündüğüm için birincinin vazgeçtim. Zihnimde birçok isim gezindi ancak Nurettin Topçu’nun filozof olduğunu lisana getirmek için bu ismi bilhassa seçtim. Malum; akademilerde kimin felsefeci olduğu, kimin filozof olduğu tartışmalı bir konudur. Ben bilhassa bunu da lisana getirmek istedim. Nurettin Topçu bir filozoftur. Hayatın her alanına dair bütünsel, dengeli ve yepyeni fikirler ortaya koymuş bir filozof. Öbür taraftan “Bir … nın Romanı” kalıbının bir gelenek üzere kullanıldığını fark edince bu isimlendirmenin uygunluğu zihnimde tam olarak oturdu diyebilirim. Mesela “Goethe: Bir Dehanın Romanı” Hasan Ali Yücel’in 1932 tarihli kitabı, “Ziya Gökalp – Bir Fikir Adamının Romanı” Mehmet Emin Erişirgil’e ilişkin 1951 tarihli kitap, birebir müellife ilişkin 1956 tarihli “Mehmet Akif – İslâmcı Bir Şairin Romanı” kitabı ve “Bir Hülya Adamının Romanı Ahmet Hamdi Tanpınar” ise Orhan Okay’ın yapıtı.

Nurettin Topçu’nun anlaşılmasına sunduğunuz alanında birinci böylesi değerli bir çalışma için teşekkür ederiz Mehmet Hocam. Okuru çok olsun.

Hocamıza rahmet olsun. Bu fırsatı verdiğiniz ben de size teşekkür ederim.