Ağırnas’tan Cihana Kubbenin Mührü Sinan

(Bir Osmanlı Mucizesi Mimar Sinan)

Beni de hayırla yâd eyleyeler;

Dil-i mahsunumu şâd eyleyeler… diyerek sesleniyordu çağlara Mimar Sinan.

Büyük usta Sinan’ın sözleri ortasında bir kelamı daha var ki hepimize örnek olmalı. Ben daima o kelamı hatırlarım.

“Yaptığın işi gönlünde hissedersen, ırmaklar çağlar içinde.”

Mimar Sinan

Bu sözleri bizlere aslında yaptığı tüm yapıtların boyutunu, kimliğini, özelliğini asaletini, estetiğini, matematiğini, ilmini nasıl ortaya koyduğunu ve başardığının ispatıdır.

14 yıldır bütün sevgimle Mimar Sinan’ın yapıtlarının çekimlerini yapmaktayım. Her çıktığım yapıtlarına yıllarca, tekraren çıktım. Her çıktığım vakit güya Sinan gerimde bana yol gösteriyor. Tüm dünyaya alamet-i farika yapıtlarını sergilemiştir.

Yıllardır Sinan’ın doğup büyüdüğü meskeni görmeyi merak etmişimdir. Bu konuda Sai Mustafa Çelebi’ye yazdırdığı Tezkiretü’l-Bünyan kitabı bana yol göstermiştir. Bu kadar büyük ve ihtişamlı kubbeleri nasıl tepeye taşımış?!

Gelelim Ağırnas yollarına nasıl revan olduğumuza.

Bir gün Yenidünya dergisi yayın yönetmeni değerli kardeşim Hasan Hafif beni Kayseri’ye davet etti. Benim yıllardır hayalini kurduğum Mimar Sinan’ın doğduğu konutu ile tarihî yerlerin çekimini yapmak için birinci ışık doğmuştu. İşte o an içimde tanım edilemez bir heyecan başladı. Zira Sinan, konutunun karşısında ki Erciyes Dağının tasvirini kubbelere benzetmişti.

10 Mayıs sabahı saat 5’te Saime Güler ve Tarihçi-Yazar İbrahim Akkurt ve Hasan Hafif ile buluşup soluğu Sabiha Gökçen Havalimanı’nda aldık. Saat 07.00 Uçağı ile Kayseri’ye havalandık. Hoş bir seyahat sonrası alana iniş yaptık.

Bizi orada Kayseri Yeni Dünya Dergisi sorumlusu Suat Kodalak kardeşimiz karşıladı. Aman Allah’ım ne karşılama. Sımsıcak tutumlu, yüzünden tebessüm hiç eksik olmayan güç dolu Suat kardeşimiz. Aslında birinci görüşmemizdeki o tebessüm dolu yüzü, iki gün boyunca yapacağımız çekimlerin güç dolu geçeceğinin göstergesi olmuştu.

Havalimanından sonra mecmua binasına geçtik. Soluklanıp kahvaltı yaptıktan sonra 14 yıldır hayalim olan Sinan’ın köyüne yanlışsız yola çıktık. Yolda bir kaç tarihî yere daha uğradık. Birinci durağımız o meşhur türküsü ile bildiğimiz Gesi Bağları ve Güvercinlikler durağı oldu. O hafızalara kazınan meşhur türküyü hatırlamak istersek;

Gesi bağlarında dolanıyorum

Yitirdim yârimi, aman aranıyorum..

Olağanüstü hoş bir yer. Eski vakitlerde Anadolu’nun birtakım yerlerinde bağ ve bahçelerde gübrelerini kullanmak üzere yabanî güvercinler için özel mimarî usule sahip farklı tipte güvercinlikler yapılmış.

Öğrendiğim kadarıyla Gesi Bağlarındaki güvercinliklerde bulunan yer altı odaları yalnızca bu yöreye has olup öbür bölgelerdeki güvercinliklerden kıymetli bir ayrım noktası oluşturmuş. Birinci sefer bu türlü mimarî şekil yapıyı inceleme fırsatı bulmuş oldum. Çok etkiledi beni. Güvercin gübreleri alt odalardan toplanıp gübre olarak bağ ve bahçelerde kullanılmış. Çok verimli olduğu için yüzyıllardır devam etmiş bu sistem. Erciyes Dağının o mükemmel görünümüyle birleşince ortaya harikulade hoşluklar çıkıyor.

Gesi Bağları sonrası Ağırnas Köyüne revan olduk. Köye varıp o taş yapıları görünce beni bir kat daha heyecan sardı. Otomobilden inip köylülere selam verdik, sohbet ettik. Sinan’ın ismini duyunca hepsinin gözlerinde çabucak bir ışıltı beliriyor ve “Sinan bizim ve dünyanın gururu.” diyorlar. Çok seviyorlar Sinan’ı. Bize Sinan’ı anlatıyorlar. Yok bu türlü bir sevgi, hürmet. Kim gururlanmaz ki. Karşınızda Sinan var.

Sohbet sorası ağır adımlarla meskenine gerçek yürümeye başladık. Aslında takımın hepsinde olduğunu hissettiğim büyük heyecanla hareket ediyorduk.

Ama bendeki farklı. Güya bizi Sinan davet etmiş de meskeninde ağırlıyordu. Ve meskenin sokağına geldik. His yüklüydüm. İçeride Sinan bekliyor hissi vardı. Ağır adımlarla kapıya yaklaştım ve kapıya vurup selamün aleyküm diyerek içeri girdim. İşte o an Mimar Sinan güya karşımda oturuyordu ve bana “hoş geldin, safalar getirdin” diyerek beni karşılıyordu. Ve ben kendimden geçiyordum.

Geçti Bu Demde Cihandan Pir-i Mimaran-ı Sinan.

Aşırı his yüklüyüm. Sinan’ın doğduğu meskeni inceledikçe süper, eşsiz mimarideki kubbeleri nasıl yaptığını artık daha yeterli anlamış oldum. Meskeni bir müddet inceledikten sonra Sinan’ın Süleymaniye Camii’ni açarken söylemiş olduğu o harikulade kelamı aklıma geldi.

Sultan Süleyman Odabaşına dönerek;

“Caminin kapısını açmaya en lâyık ve en uygun kim olabilir?” diye sorarlar. Odabaşı; “Padişahım, Mimar Ağa kulunuz çok emek vermiş bir ihtiyardır. Lokman hikmeti üzere bu konuda caminin kapısını açmağa en layık kulunuz odur.” deyince, bütün insanların ve canlıların padişahı “Allah’ın rahmeti ve isteği üzerine olsun. Bina eylediğin Allah’ın meskenini, gönül paklığı ve dua ile açmak yeniden sana gerekir.” diyerek dua ve Allah’a şükür ile anahtarı ben kuluna verdiler.

İşte şu kelamı hiç aklımdan çıkmaz. Yapıtlarını çekmeye gittiğimde hep bu sözleri bana ilham kaynağı olmuştur.

“Zenginlik hazinesinin anahtarını bulmadım ah

Nice defa can ü gönülden demeyince, Yâ Fettah!”

diyerek camiyi açma erdemine nail olur.

Kaynak;

Tezkiretü’l-Bünyan

Benim de o değerli sahne aklıma gelir ve “Yâ Fettah!” diyerek Sinan güya müsaade vermişçesine doğduğu konutun kubbelerini çekmeye,  başlıyorum. Ellerim titriyor, hiç bu türlü olmamıştım. Aman bir yanılgı yapmayayım, ustadan azar işitmeyeyim hissiyle işe başlıyorum. Her noktası başka bir heyecan dolu. Cihana altın harflerle ismini yazdıran Sinan’ın asırlara vurduğu mühürler buradan açılmıştı. Bize bu kubbe altından, bu kapıdan ses gelmişti. Biz de bu sese kulak verdik ve Sinan’ın ayak izinde Ağırnas’a sevgiyle, hisle geldik. Güzel ki geldik bizi çok düzgün ağırladı Ağırnas köyü. Cuma namazını burada kılmayı nasip etti Rabbim.

Bizleri buralara getiren, bu kubbe altında toplayan Allah’ın lütfundan öbür bir şey değildir.

Mesnevî;

Yaptım cami ve mihrap kaç bin

Allah bilir ki daima secde için

Çok şükür Müslümanlığımı korudum

Bütün emirlerimde adaletli oldum.

Mimar Sinan

Ve ayrılık vakti geldi. Döndüm meskenin içine, Sinan karşımda şöyle dedim; “Büyük ustam, biz müsaadenle yola revan olacağız fakat tekrar yanına geleceğiz.” diyerek hüzünle oradan veda edip ayrılıyoruz. Mimar Sinan’ı anlamak için derinlere inmek lazım. Dünyaya kubbeli bir meskende gözlerini açıp cihana Devlet-i Âliye’ye sayısız eserler bırakan büyük ustayı en derin minnet, hürmet, sevgi ve hürmetle yâd ediyorum.

Zaten şu kelamı bize örnek biri olduğunu özetliyor.

“Ben bütün bu yapıtları hayırla yâd edilmek, hayır dua almak, Allah’ın isteğini kazanmak için, yaptım.

Biz hizmetimizi Allah için yaptık ve mükâfatını da ahirette bekliyoruz.”

Mimar Sinan.

 

Bizler de bu kelamlara layık olmaya uğraş gösteriyoruz. Gösterdik aslında… Büyük Çamlıca Camii’nin, hiçbir fiyat almadan yıllarca çekimlerini yaptık. Ne keyifli,  bu güzide yapıtta yapılan duaların içinde olabilmek.

Mimar Sinan’ın kendi yazdığı mührüne de değinmeden geçmeyeyim.

El-fakirul Hakir Ser Mimaranı Hassa

(Değersiz ve muhtaç kul, Saray özel mimarlarının başı)

Mimar Sinan,dan tevarüs eden kültür ve medeniyeti gelecek kuşaklara aktarmayı öncelikli görev bilirim.

 

 

 

 

Şimdiki rotamız Yahyalı. 3 saatlik yol. Âşık Veysel’in;

Uzun ince bir yoldayım

Gediyorum gündüz gece

sözlerindeki üzere yollar uzun, ince bir yol. Yeşillik dolu. Suat kardeşimiz kaptanlığında yollara revan olduk. 3 saate yakın zahmetli bir yoldan sonra Yahyalı Kapuzbaşı Şelalelerine vardık. Yorucu oldu lakin o harika, insanı cezbedici görüntüyü görünce yorgunluğumuzu unuttuk.

Her yerde hazır ve nazır, Hayyu Kayyum olan Allah (c.c.)’ın isim ve sıfatı tecellisiyle, bütün sanatı her an karşımıza çıkabiliyor.

Şelaleleri görünce biraz tefekkürden sonra aklıma Rahman Suresi’nin 28. ayeti geliyor.

“O halde Rabb’inizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?”

Bu ayet Kur’an-ı Kerim’de 31 sefer geçmektedir. İnsan tefekkür edip düşünmeden geçemiyor.

Kayaların ortasından nasılda gürül, gürül akıyor. Yeniden işe koyulma vakti diyor ve çekimlere başlıyorum. Her bismillah dediğimde Rabbim bizlere tabiatın içine nakşettiği hoşluğunu, sanatını gösteriyor.

Akşam vakti yaklaştı ve dönüş yolu hazırlığı… Hasan ve Suat kardeşlerim dönerken Yahyalı’ya uğrayıp kanaat başkanlarından Ali Ramazan Dinç Efendi Hocamızın fotoğrafını çekebilir miyiz dediler.

Ne demek büyük keyif alırım, dedim. Akşam vakti oraya vardık. Sonra çekimlerimizi yapmak için mescide geçtik. Abdestlerimizi tazeleyip mescide girdik. Hocamız bizi karşıladı, kalbî muhabbetten sonra çekime başladım.

Güzel bir muhabbetten sonra burası da bir anım oldu.

 Gayet güzel, hoş birkaç fotoğraf çektim. Mihrabın önüne geldiğimizde; “Hocamıza söylesem sanki üstündeki cübbeyi beyaz olan ile değiştirir mi?” diye içimden geçti.

 O an göz göze gelip o parıltı yüzüyle, tebessümüyle benim düşündüğümü bana söyleyince çok şaşırdım. Ben de büyük keyifle elbette hocam, dedim. Zira içeride beyaz renk daha hoş ve uyumlu olacaktı. Allah razı olsun ki hocamız ile çarçabuk hoşluğu yaşamış olduk.

Duasını alıp Kayseri’ye dönüş yoluna geçtik.

Güzelliği bulunduğu yerde yaşamak, hoş beşerlerle olmak herkese nasip olmaz.

Cumartesi günü de Hasan ve Suat kardeşlerim ile Kayseri’nin eşsiz tarihî yapıtların çekimlerine başladık. İşe Mimar Sinan’nın Kayseri’deki tek yapıtı olan Kurşunlu Camii’nin çekimi ile başladık. Kayseri Selçuklu yapıtları ve eşsiz tarihi zenginlikleriyle dolu. Türkiye coğrafyasında Selçuklu tarihi denilince Kayseri en kıymetli kentimiz. Kayseri Kalesi, Saat Kulesi, Seyyid Burhaneddin Türbesi, Buyruk Erdoğmuş Türbesi, Hunat Hatun Külliyesi, Ulu Camii, Döner Kümbet, Saat Kulesi ve Zeynel Abidin Türbesi ve meydandan önde camii artta Erciyes,in enfes çekimlerini yaptık.

Önemli bir konu; bugün biz Sinan’ı konuşuyorsak bunu öncelikle Allah’a, Rasûlullah Efendimiz’e borçluyuz. Selçuklu’ya borçluyuz, Devlet-i Âliyye’ye borçluyuz. Şayet Osmanlı olmasaydı, Fatih Sultan Mehmet Han İstanbul’u fethetmemiş olsaydı bizler bunların hiç birini konuşuyor olmazdık. Ayasofya ayakta kalamayacaktı, zira o harika eser Sinan’ın dokunuşlarıyla günümüze kadar gelebilmiştir.

Ve tabi ki Ağırnaslı Sinan olmasaydı onun bedene getirdiği hiçbir yapıtını konuşuyor, fotoğraflıyor olmazdık.

Kayseri denince birinci akla gelen bembeyaz tabiat olağanüstüsü sanatı ile bulutlara dokunan Erciyes Dağı gelir. Hititler Erciyese Beyaz dağ demişlerdir.

Sinan’ın gözünden yaşadığımız coğrafyaya bakıyor olsaydık o mücevher bedelindeki yapıtların etrafı bomboş olurdu. Özgün uslûp sahibi olabilmek için çalışmak, araştırmak bilgi sahibi olmak lazım. O vakit o cevher yapılara daha düzgün sahip çıkarız.

Ahmet Hamdi Tanpınar Sinan için şu sözleri muharrir;

Bir Türk kentinden bahsedip de Evliya Çelebi’yi hatırlamamak kabil değildir.

 Cedlerimizden iki kişi vatan haritasını benimsemişlerdir. Bunlardan birincisi Mimar Sinan’dır.

Mimar Sinan,ı anlat anlat sözler yetmez. En derin sevgi,saygı ve minnetle.

Bize bu tarihî yolcuğumuza sebep olan, önderlik eden Hasan Hafif ve Suat Kodalak kardeşlerimize en kalbî muhabbetlerimle çok teşekkür ederim.