Binlerce kişinin beklediği düzenleme kabul edilip yasalaştı

Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Heyeti’nde Ceza ve Güvenlik Önlemlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi kabul edilerek kanunlaştı.

Kanunla, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı uyarınca İcra ve İflas Kanunu’nda değişikliğe gidiliyor.

Buna nazaran, istinaf ve temyiz yoluna müracaat ve incelemede, davanın açıldığı yahut şikayet müracaatının yapıldığı nakdî hudutlar temel alınacak.

İstinaf ve temyize müracaatta temel alınan mali sonda tekrar değerleme nedeniyle meydana gelen artışın, bölge adliye mahkemesinin kaldırma yahut Yargıtayın bozma kararları üzerine yine verilen kararlar hakkında uygulanmaması ve birinci karar tarihinde geçerli olan mali sonların temel alınmasına yönelik karar yürürlükten kaldırılacak.

NOTERLİK KANUNU

• Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı doğrultusunda Noterlik Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, noterlere, sıfat ve misyonlarının gereklerine uymayan hal ve hareketlerinin tespit edilmesi üzerine durumun niteliğine ve aksiyonun tartı derecesine nazaran disiplin cezalarından biri verilecek.
• Noterlere yönelik uyarma, kınama, para cezası, süreksiz olarak işten çıkarma ve meslekten çıkarma cezalarını gerektiren fiiller farklı başka gösterilerek, hangi hallerde uygulanacakları karar altına alınıyor. Meslekten çıkarma hariç olmak üzere disiplin cezalarında, nitelik ve tartı prestijiyle kararda belirtilen aksiyonlara emsal hareketlerde bulunma hali de ilgili disiplin cezasını gerektirecek aksiyon olarak tanımlanıyor.
• Kanun’daki “Eski cezaların etkisi” kararının başlığı, “Bir üst yahut alt derece disiplin cezasının uygulanması ve zamanaşımı” olarak değiştiriliyor. Buna nazaran, hakkında rastgele bir disiplin cezası verilen noterin bu cezanın katılaşma tarihinden itibaren 5 yıl içinde disiplin cezası verilmesini gerektiren yeni bir fiil işlemesi halinde, bu fiil için Kanun’da öngörülen disiplin cezasının bir derece ağır olanı uygulanacak.

İlk kere disiplin cezası verilmesini gerektiren bir fiil işleyen ve geçmiş hizmetleri sırasında çalışmaları olumlu olan notere, meslekten çıkarma cezasını gerektiren durumlar hariç olmak üzere, verilecek disiplin cezasından bir derece hafif olanı uygulanabilecek. Meslekten çıkarma cezasını gerektiren hareketler hariç olmak üzere, disiplin soruşturmasını gerektiren hareketlerin öğrenilmesinden itibaren 3 yıl geçmiş olması halinde disiplin soruşturması açılamayacak, disiplin cezasını gerektiren aksiyonun işlendiği tarihten itibaren 5 yıl geçmiş olması halinde ise disiplin cezası verilemeyecek. Disiplin cezasını gerektiren hareketle ilgili olarak tıpkı vakitte ceza soruşturması yahut kovuşturması açılmışsa ceza kanunlarında belirlenen zamanaşımı süreleri uygulanacak. Disiplin Kurulu tarafından kovuşturma sonucunun beklenmesine karar verilmesi halinde mahkeme kararının katileşmesinden itibaren bir yıl geçmekle ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrayacak.

Söz konusu düzenlemelere ahenk sağlamak maksadıyla Kanun’un “Yasaklara karşıt harekette bulunmak” kararı yürürlükten kaldırılıyor ve noterlikler ortak cari hesabına ait ortak süreçlere ilişkin gelir fiyatının ortak hesaba yatırılacak kısmını mühleti içinde yatırmayan noterlere yönelik cezada değişikliğe gidiliyor.

Anayasa Mahkemesi’nin kararı doğrultusunda İdari Yargılama Yöntemi Kanunu’nda değişiklik yapılıyor. Buna nazaran, Danıştay, yönetim ve vergi mahkemelerinde açılan ve Kanun’da belirtilen kuralları taşıyıp duruşma yapılmasının mecburî olduğu davalar ile istinaf yahut temyiz yoluna başvurulabilecek kararların belirlenmesinde, davanın açıldığı tarihteki mali hudut temel alınacak.

SUÇA TEŞEBBÜS VE TAAMMÜDEN YARALAMA

Türk Ceza Kanunu’nda yapılan değişiklikle, suça teşebbüs halinde faile ağırlaştırılmış müebbet ve müebbet mahpus cezaları yerine verilecek periyodik mahpus cezasının alt ve üst hududu artırılıyor. Buna nazaran, suça teşebbüs halinde faile, meydana gelen ziyan yahut tehlikenin yüküne nazaran ağırlaştırılmış müebbet yerine 13 yıldan 20 yıla kadar mahpus cezası verilirken, bu mühlet 14 yıldan 21 yıla kadar; müebbet yerine 9 yıldan 15 yıla kadar mahpus cezası öngören karardaki müddet ise 10 yıldan 18 yıla kadar halinde düzenleniyor.

Kasten yaralama hatasına ait mahpus cezası müddetlerinde de artışa gidiliyor. Taammüden diğerinin bedenine acı veren yahut sıhhatinin ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan bireye yönelik mahpus cezasının alt sonu 1 yıldan, 1 yıl 6 aya çıkarılıyor. Taammüden yaralama fiilinin kişi üzerindeki tesirinin kolay bir tıbbi müdahaleyle giderilebilecek ölçüde hafif olması halinde, mağdurun şikayeti üzerine hükmolunacak 4 aydan 1 yıla kadar olan mahpus cezası ise 6 aydan 1 yıl 6 aya kadar formunda değiştiriliyor. Cürmün bayana karşı işlenmesi halinde verilecek cezanın alt sonu 6 aydan 9 aya yükseltiliyor.

Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralamaya neden olan taammüden yaralamaya yönelik mahpus cezaları da artırılıyor. Buna nazaran, taammüden yaralama fiili, mağdurun duyularından yahut organlarından birinin fonksiyonunun daima zayıflamasına, konuşmasında daima zorluğa, yüzünde sabit ize, ömrünü tehlikeye sokan bir duruma ve hamile bir bayana karşı işlenip de çocuğunun vaktinden evvel doğmasına neden olmuşsa verilecek mahpus cezasının alt sonu 3 yıldan 4 yıla; taammüden yaralamanın bedende kemik kırılmasına yahut çıkığına neden olması sonucu kırık yahut çıkığın hayat işlevlerindeki tesirine nazaran uygulanacak mahpus cezasının alt hududu ise 5 yıldan 6 yıla çıkarılıyor.

Kasten yaralama fiili, mağdurun düzgünleşme imkanı bulunmayan bir hastalığa yahut bitkisel hayata girmesine, duyularından yahut organlarından birinin fonksiyonunun yitirilmesine, konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına, yüzünün daima değişikliğine ve hamile bir bayana karşı işlenip de çocuğunun düşmesine neden olması halinde verilecek mahpus cezasının alt sonu 5 yıldan 6 yıla; fiilin bedende kemik kırılmasına yahut çıkığına neden olması sonucu kırık yahut çıkığın hayat işlevlerindeki tesirine nazaran verilecek mahpus cezasının alt hududu ise 8 yıldan 9 yıla yükseltiliyor.

Kasten yaralama sonucunda vefat meydana gelmişse verilecek mahpus cezasının alt ve üst sonu 8 yıldan 12 yıla kadar yerine, 10 yıldan 14 yıla kadar halinde değiştiriliyor. Bedende kemik kırılmasına yahut çıkığına neden olan taammüden yaralama sonucunda mevt meydana gelmesi halinde verilecek mahpus cezasının alt sonu 12 yıldan 14 yıla çıkarılıyor.

TEHDİT

Kanunla tehdit kabahatiyle daha faal gayret edilmesi ve caydırıcılığın sağlanması amaçlanıyor.

Buna nazaran, malvarlığı prestijiyle büyük bir ziyana uğratacağından yahut sair bir kötülük edeceğinden bahisle tehditte, mağdurun şikayeti üzerine verilecek mahpus cezasının alt hududu 2 ay olacak.

Tehdidin silahla, kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla yahut özel işaretlerle; birden fazla kişi tarafından birlikte, var olan yahut var sayılan cürüm örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak işlenmesi halinde hükmolunacak mahpus cezasının üst sonu 5 yıldan 7 yıla çıkarılıyor.

TRAFİK GÜVENLİĞİ

Trafik güvenliğini tehlikeye sokanlara yönelik cezalar da artırılıyor. Buna nazaran, kara, deniz, hava yahut demir yolu ulaşım araçlarını şahısların hayat, sıhhat yahut malvarlığı açısından tehlikeli olabilecek halde sevk ve yönetim edenlere verilecek mahpus cezasının alt hududu 3 aydan 4 aya; alkol yahut uyuşturucu husus tesiriyle ya da öteki bir nedenle emniyetli formda araç sevk ve yönetim edemeyecek halde olmasına karşın araç kullananlara uygulanacak mahpus cezasının alt hududu 3 aydan 6 aya yükseltiliyor.

KOŞULLU SALIVERİLME

TBMM Genel Heyetinde kabul edilen, Ceza ve Güvenlik Önlemlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a nazaran, açık ceza infaz kurumunda yahut çocuk eğitimevinde bulunan ve şartlı salıverilmesine 1 yıl yahut daha az müddet kalan yeterli halli bir mahkumun, kontrollü hürlük önleminden yararlanabilmesi için 5 günden az olmamak üzere şartlı salıverilme tarihine kadar ceza infaz kurumunda geçirmesi gereken mühletin en az onda birini cezaevinde geçirmiş olması gerekecek.

İkinci kere tekerrür kararları uygulanan mahkumlara şartlı salıverilme imkanı getirilecek. Bu kapsamda, müddetli mahpus cezaları bakımından şartlı salıverilme oranı dörtte üç olarak uygulanacak.

İkinci sefer tekerrür kararlarının uygulanması durumunda tekerrür halinde işlenen kabahatten ötürü mahkum olunan ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasının 39 yılının, müebbet mahpus cezasının 33 yılının, birden fazla müddetli mahpus cezasına mahkumiyet halinde en fazla 32 yılının, vadeli mahpus cezasının üçte ikisinin infaz kurumunda güzel halli olarak çekilmesi durumunda şartlı salıverilmeden yararlanacak.

ÖZEL İNFAZ DÜZENLEMELERİ

Kanunla, özel infaz kararlarının kapsamı genişletiliyor ve 80 yaşını bitirmiş mahkumlar için konutta infaz düzenlemesine gidiliyor.

İnfaz hakimi, mahkumun talebi üzerine, taammüden işlenen hatalarda toplam 3, taksirle öldürme kabahati hariç olmak üzere taksirle işlenen cürümlerde ise toplam 5 yıl yahut daha az müddetli mahpus cezasının; her hafta cuma günleri saat 19.00’da girmek ve pazar günleri birebir saatte çıkmak suretiyle hafta sonları; hafta sonları hariç her gün saat 19.00’da girmek ve sonraki gün saat 07.00’de çıkmak suretiyle geceleri ceza infaz kurumlarında çektirilmesine karar verebilecek. İnfaz tarzı, mahkumun iş ömrü ve ailevi durumu ile ceza infaz kurumlarının tertip ve işleyişine göre ceza infaz kurumu tarafından müddeti tıpkı olmak şartıyla hafta içi günlerde de uygulanabilecek.

Mahkumiyete mevzu kabahat nedeniyle doğmuş zararın motamot iade, hatadan evvelki hale getirme yahut tazmin suretiyle büsbütün giderilmesine dair türel sorumlulukları gizli kalmak üzere; bayan, çocuk yahut 65 yaşını bitirmiş bireylerin mahkum oldukları toplam 3 yıl, 70 yaşını bitirmiş şahısların mahkum oldukları toplam 4 yıl, 75 yaşını bitirmiş bireylerin mahkum oldukları toplam 5 yıl, 80 yaşını bitirmiş bireylerin mahkum oldukları toplam 6 yıl yahut daha az müddetli mahpus cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilecek.

Ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına mahkum olanlar hariç olmak üzere, mahpus cezasına mahkum olan yahut isimli para cezası infaz sürecinde mahpus cezasına çevrilen mahkumlardan, ilgili kararda belirlenen yönteme nazaran, maruz kaldığı ağır bir hastalık yahut engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu şartlarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilen ve toplum güvenliği bakımından ağır ve somut tehlike oluşturmayacağı değerlendirilenlerin cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilecek.

Mahkumun durumu Cumhuriyet Başsavcılığı’nca birer yıllık devirlerde belirlenen metoda nazaran incelettirilecek. İnceleme sonuçlarına nazaran mahkumun güzelleştiğinin tespit edilmesi halinde infaz hakimi, cezanın konutta çektirilmesine dair kararı kaldıracak. Mahkum, denetimli serbestlik müdürlüğü ve bulunduğu yer kolluk makamlarınca izlenecek. Toplam cezası 10 yıldan fazla olan mahkumların elektronik aygıtların kullanılması suretiyle takibi mecburî olacak. Bu yükümlülüklere muhalif hareket edilmesi halinde cezanın konutunda çektirilmesine dair karar infaz hakimliğince kaldırılacak.

Doğurduğu tarihten itibaren 6 ay geçen ve toplam 5 yıl yahut daha az periyodik mahpus cezasına mahkum olan ya da isimli para cezası infaz sürecinde mahpus cezasına çevrilen hükümlü bayanların cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilecek. Cezanın özel infaz adabına nazaran çektirilmesine karar verilenler hakkında, tabi oldukları infaz rejimine nazaran şartlı salıverilme ve kontrollü hürlük önlemi uygulanarak cezanın infazı kararları uygulanacak.

Denetimli özgürlüğün uygulanmasına ait olarak belli yükümlülükleri yerine getirmeyen mahkumlar, özel infaz tarzlarından faydalanamayacak.

İkinci sefer tekerrür kararları uygulanan mahkumlara şartlı salıverilebilme imkanı tanınmasına yönelik olarak yapılması öngörülen değişikliğe ahenk düzenlemesine gidiliyor.

Açık ceza infaz kurumunda yahut çocuk eğitimevinde bulunan ve şartlı salıverilmesine 1 yıl yahut daha az müddet kalan düzgün halli mahkumların, kontrollü özgürlük önleminden yararlanabilmek için şartlı salıverilme tarihine kadar ceza infaz kurumunda geçirmeleri gereken mühletin en az onda birini geçirmesini zarurî kılan karar, bunun yürürlüğe girdiği tarihten evvel işlenen hatalar için uygulanmayacak.

HAKİMLER VE SAVCILAR HEYETİ’NE YÖNELİK DÜZENLEMELER

Kanunla, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda Milletlerarası Özel Hukuk ve Yöntem Hukuku Hakkında Kanun’da değişikliğe gidiliyor.

Buna nazaran, iş sözleşmesinde hukuk seçimi yapılması halinde dahi, halin bütün kurallarına nazaran anılan kontratla daha sıkı alakalı bir hukukun bulunması halinde işin yapıldığı yer hukukunun işin yapıldığı sırada uygulamak zorunda olduğu kararları hariç olmak üzere, hakimin takdir yetkisi kapsamında iş mukavelesiyle belirlenen hukuk yerine iş mukavelesiyle daha sıkı bağlantılı olan hukukun uygulanabilmesine imkan tanınıyor.

Hakimler ve Savcılar Kurulu Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, yüksek mahkeme üyeliğinden seçilenlerden Konsey üyeliği sona erenler, rastgele bir sürece gerek olmaksızın ve boş takım koşulu aranmaksızın kalan vazife mühletini tamamlamak üzere geldikleri yüksek mahkeme üyeliği vazifesine geri dönecek, boşalan birinci üye takımı kendilerine tahsis olunacak.

AK Parti’nin kabul edilen önergesiyle, yüksek mahkeme üyeliğine seçilmeyenler bakımından uygulamada ortaya çıkabilecek tereddütlerin önüne geçilmesi maksadıyla kanun teklifinin 27. unsurunda değişikliğe gidildi.

Buna nazaran, isimli ve idari yargı hakim ve savcılığından seçilenlerden Heyet üyeliği rastgele bir sebeple sona erenler, Genel Heyet tarafından müktesepleri dikkate alınarak tercih ettikleri üç başka yerden birinde uygun görülecek bir vazifeye atanacak. Fakat misyon müddetini tamamlayanlardan, isimli yargı hakim ve savcıları ortasından seçilmiş olan üyeler Yargıtay üyeliğine, idari yargı hakim ve savcıları ortasından seçilmiş olan üye Danıştay üyeliğine, boş takım olup olmadığına bakılmaksızın Genel Heyet tarafından seçilebilecek. Boş takım olmaması halinde birinci boşalan üye takımları kendilerine tahsis olunacak.

Seçim yahut atama süreçleri, Şura üyeliğinin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılacak. Seçim yahut atama süreci yapılıncaya kadar ilgililer müsaadeli sayılacak ve Heyet üyeliği özlük haklarından yararlanmaya devam edecek.

Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı doğrultusunda Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, senetle ispat zaruriliği ve senede karşı şahitle ispat yasağına ait kararlardaki nakdî hudutların uygulanmasında hukuksal sürecin yapıldığı; istinaf yoluna başvurulabilen kararlar, temyiz edilemeyen kararlar ile temyiz incelemesi ve duruşmasına yönelik kararlardaki nakdî hudutların uygulanmasında davanın açıldığı tarihteki ölçü temel alınacak.

8 HUSUS TEKLİFTEN ÇIKARILDI

Genel güvenliğin taammüden tehlikeye sokulması cürmünün bireylerin toplu olarak bulundukları yerlerde işlenmesi halinde verilecek cezanın yarısından bir katına kadar artırılmasını öngören teklifin 12. hususu metinden çıkarıldı.

Trafikte yol kesme hatası kapsamında ceza artırımını öngören 13. unsur ile 15. husus, hususun uygulamada sebep olacağı olumsuz durumların ortadan kaldırılması hedefiyle tekliften çıkarıldı.

Çocuk mahkumların cezalarının infazına çocuk kapalı ceza infaz kurumlarında başlanması ardından çocuk eğitim konutlarına gönderilmesini düzenleyen 16. unsur tekrar kıymetlendirilmek üzere metinden çıkarıldı.

Çocuk mahkumların infazına evvel çocuk kapalı ceza infaz kurumunda başlanmasını, akabinde çocuk eğitim konutlarına gönderilmesini düzenleyen 17. unsur de tekliften çıkarıldı.

İnternet ortamında yapılan paylaşımlara ait düzenlemeler ve mahkeme kararı olmaksızın Bilgi Teknolojileri ve İrtibat Kurumu’na içeriğin çıkarılması yahut erişimin engellenmesi yetkisini öngören 23, 24 ve 25. unsurlar de verilen önergeyle teklif metninden çıkarıldı.