Kapana Sıkışmış Ruh Hali: “Dıkşın: Büyük Şans” ve İçimizde Fısıldayan Korku

Oyun bittiğinde, sandalyenden kalkarken hissedilen o tuhaflık… Neredeyse iki saat boyunca güldüren lakin göğsünüzü sıkan, ve en değerlisi gözlerinizi oyundan bir an bile ayıramadığınız bir tecrübe… Koffi Kwahule’nin “Dıkşın: Büyük Şans” oyunu, tam da bunu yapıyor: sizi kapana sıkıştırıyor.
Bu kapan duygusu, oyunun en güçlü yanı.

Sahnedeki ikili -Onur Ünsal ve Mehmet Tekatlı- ortasındaki dinamik, güya bizim günlük hayatımızdaki sıkışmışlık hallerimizin büyüteçten geçirilmiş versiyonu. Bir yanda daima konuşan, hareket eden, gücü hiç bitmeyen “işkenceci”, öteki yanda suskunluğuyla direnen ancak birebir vakitte bu duruma mahkûm kalmış “Stan”.

Birinci bakışta güldüğünüz sahneler, aslında sizin kendi hayatınızdaki çelişkilerin karikatürü olduğunu fark edince, gülmek yerini bir tıp iç düşüncesine bırakıyor. Zira Kwahule, bizi yalnızca seyirci olmaya bırakmıyor; bizi de bu oyunun bir kesimi haline getiriyor. Stan’la birebir pozisyonda hissediyoruz kendimizi – konuşamıyor, hareket edemiyoruz, yalnızca izliyoruz.

Bu “kapana sıkışma” hissi, çağdaş ömrün metaforu aslında. Gündelik hayatımızda da tıpkı oyunlarının içindeyiz, değil mi? Bazen ezilen, bazen ezen durumunda buluyoruz kendimizi. Ancak birçok vakit da Stan üzere, ortada kalıyoruz – ne tam manasıyla mağdur, ne de fail. Oyunun en rahatsız edici yanı da burası esasen. Kwahule, bize rahat bir izleyici koltuğu sunmuyor. “Gülin geçin, bu yalnızca tiyatro” demiyor. Tersine, “Bu sizin günlük ömrünüz, yalnızca biraz abartılmış” diyor. Ve bu, hem komik hem ürkütücü oluyor.
Hüzünlendiren kısım ise, bu kapanın gerçek olması. Yalnızca sahnede değil, gerçek hayatımızda da daima bu türlü iktidar bağlantılarının içindeyiz. Bazen fark etmeden, bazen de çaresizlikle kabullenerek. Stan’in sessizliği, bizim de birden fazla vakit karşılaştığımız çaresizliğin sesi.

Oyunun gücü, tam da bu rahatsızlık hissinde. Sizi kapana sıkıştırıyor lakin bu sıkışmışlığın farkında olmanızı da sağlıyor. Ve tahminen de asıl muvaffakiyet burada: sizi düşünmeye zorluyor. Kendi katılımınızı, kendi durumunuzu, kendi sessizliklerinizi ve haykırışlarınızı sorgulamaya zorluyor.

Bu, kolay bir “gülelim eğlenelim” oyunu değil. Kwahule’nin yarattığı bu karanlık sirk, aslında hayatın kendisinin bir yansıması. Ve biz de, tıpkı Stan üzere, bazen yalnızca izleyici  kalmak zorunda hissediyoruz kendimizi – kapana sıkışmış, lakin tekrar de yaşamaya devam eden. Tahminen de oyunun en derin bildirisi şu: Bu kapanın farkında olmak, birinci kurtuluş adımı. Ve Kwahule, bize bu farkındalığı acı lakin gerekli bir yolla sunuyor. Bir de çıkarken en başta bahsettiğim sandalyeden kalkarken oluşan tuhaf his “acaba ben de bu oyunun hangi tarafındayım?” diye sormanızdan kaynaklanıyor.