İsrail yargılanıyor! Türkiye Lahey’de sunum yaptı

Uluslararası Adalet Divanının (UAD), İsrail’in Birleşmiş Milletler (BM) kuruluşlarına yönelik kısıtlamalarının tüzel sonuçlarını kıymetlendiren müracaat görüşü duruşmalarının üçüncü gününde Türkiye ismine sunum yapan Dışişleri Bakan Yardımcısı Nuh Yılmaz, İsrail’in milletlerarası yükümlülüklerini yerine getirmediğini vurgulayarak, Gazze’ye yönelik abluka ve insani yardımların engellenmesinin milletlerarası hukuka ters olduğunu bildirdi.

İsrail’in BM Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansını (UNRWA) yasaklamasına ait duruşmalar, Hollanda’nın idari başşehri Lahey’deki Barış Sarayı’nda 5 günde tamamlanacak.

Duruşmaların üçüncü gününde ABD, Rusya, Fransa, Macaristan ve Endonezya’nın akabinde öğlenden sonraki oturumda Türkiye sunum yaptı.

Lahey’de devam eden duruşmalarda 39 devlet ve 4 memleketler arası kuruluş, İsrail’in BM kuruluşlarına yönelik kısıtlamalarına ait kanaatlerini sunacak.

Türkiye ismine UAD’de sunum yapan Dışişleri Bakan Yardımcısı Yılmaz, UAD’nin 19 Temmuz 2024’te açıkladığı istişare görüşünde, İsrail’in Filistinlilere yönelik işgal ve zulüm siyaseti uygulamakta olduğunu tüzel olarak teyit ettiğini anımsattı.

Yılmaz, “Gazze’deki sivillere karşı eşi gibisi görülmemiş boyutlarda bir savaşla karşı karşıyayız. İsrail’in saldırganlığı Batı Şeria’ya ve başta Lübnan ve Suriye olmak üzere komşu ülkelere de yayılıyor.” dedi.

Uluslararası toplumun İsrail’in Gazze’deki hücumlarının durdurulması noktasında “yetersiz” kaldığına işaret eden Yılmaz, 15 Ocak 2025’te varılan ateşkese İsrail tarafından uyulmadığının altını çizdi.

Yılmaz, BM bilgilerine nazaran İsrail’in Batı Şeria’daki kamplara akınları sonrası 50 bin kişinin yerinden edildiğini belirterek, İsrail Savunma Bakanlığının bu şahısların dönüşlerine müsaade verilmeyeceği istikametinde açıklama yaptığını söz etti.

“UNRWA, OPERASYONLARINI SÜRDÜREBİLSEYDİ GAZZE’DE ÇOCUKLARIN AÇLIKTAN MEVTİ ÖNLENEBİLİRDİ”

Sunumunda, İsrail’in insani yardım çalışanlarına yönelik ataklarına da değinen Yılmaz, “Türk-Amerikan vatandaşı Ayşenur Ezgi Eygi’nin işgal altındaki Batı Şeria’da barışçıl protestolar sırasında öldürülmesi, insani yardım gönüllülerinin karşı karşıya olduğu riskleri ortaya koymaktadır.” sözüne yer verdi.

Yılmaz, UNRWA’nın yardımlarının ehemmiyetine işaret ederek, “İsrail’in Gazze’ye yardım ulaştırılmasına getirdiği kısıtlamalar ve bilhassa çocuklar için ölümcül olduğu kanıtlanan Gazze’deki açlık, UNRWA’nın Gazze ve işgal altındaki Filistin topraklarında tam faaliyetlerini sürdürmesi halinde önlenebilirdi.” dedi.

Türkiye’nin, İsrail’in memleketler arası hukuktan kaynaklanan yükümlülüklerini ısrarla yerine getirmemesinden derin kaygı duyduğunu vurgulayan Yılmaz, şunları kaydetti:

“Türkiye, UAD’den İsrail’in milletlerarası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerini teyit eden ve BM’nin, öbür memleketler arası örgütlerin ve üçüncü devletlerin işgal altındaki Filistin topraklarındaki varlığına ve faaliyetlerine hürmet gösterilmesinin ehemmiyetini ortaya koyan bir istişare görüşü yayınlamasını hürmetle talep ediyor.”

Yılmaz, ayrıyeten Türkiye, İsrail-Filistin ihtilafına milletlerarası hukuk ve ilgili BM kararları uyarınca iki devletli tahlil temelinde adil ve kalıcı tahlil bulunmasını desteklemeye devam edeceğinin altını çizdi.

“TÜRKİYE’NİN TAVRI MİLLETLERARASI İNSANİ HUKUKA DAYANMAKTA”

Türkiye’nin, İsrail’in memleketler arası yükümlülüklerine bağlı kalması noktasındaki kararlılığına vurgu yapan Yılmaz, İsrail’in yükümlülüklerinden birisinin Filistin halkına temel muhtaçlık ve hizmetlerin manisiz erişim sorumluluğu olduğunu belirtti.

Yılmaz, İsrail’in BM üyesi olarak da yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiğini tabir ederek, “Türkiye’nin tavrı, BM Koşulu, memleketler arası hukuk ve memleketler arası insan hakları hukuku da dahil olmak üzere temel milletlerarası türel evraklara dayanmaktadır.” diye konuştu.

İsrail’in Doğu Kudüs de dahil BM çalışanlarının erişimlerini kısıtladığına, fakat Cenevre Kontratı gereği BM çalışanları ve binalarının korunması gerektiğine işaret eden Yılmaz, İsrail’in bu erişimleri engellemesinin adaleti de engellediğini söyledi.

“İSRAİL’İN GAZZE’YE YARDIMLARIN GİRİŞİNİ DURDURMASI SİVİLLERİ TOPLU CEZALANDIRMADIR”

Yılmaz, İsrail’in Gazze’ye yardımların girişini engellemesine değinerek şöyle dedi:

“İsrail hükümetinin 2 Mart’tan itibaren Gazze’ye insani yardım sevkiyatını büsbütün durdurma istikametindeki tek taraflı kararı, Gazze’deki tüm sivillere karşı bir çeşit toplu cezalandırma teşkil ediyor. Bu aksiyon, İsrail’in Gazze’deki işgalci güç olarak Dördüncü Cenevre Mukavelesi’nde belirtilen insani yardıma erişimi sağlama yükümlülüklerine karşıt.”

Yılmaz, İsrail’in milletlerarası yükümlülüklerini yerine getirmedeki başarısızlığının, UNRWA’yı ve Filistinli mültecilere yönelik kamu hizmetlerini uzun müddettir maksat almasında açıkça görüldüğüne dikkati çekti.

UNRWA’nın, kritik rolüne karşın İsrail’in faaliyetlerini engellemesi nedeniyle değerli zorluklarla karşılaştığını kaydeden Yılmaz, bunlar ortasında UNRWA işçisine yönelik hareket kısıtlamaları, keyfi tutuklamalar, BM tesislerini gaye alan askeri operasyonlar ve Gazze’ye yönelik ablukanın yer aldığını bildirdi.

Yılmaz, “UNRWA, tesislerine ve işçisine yönelik akınlar dahil İsrail güçlerinin Ajansın tarafsızlığını ve dokunulmazlığını ihlal ettiği olayları belgelemiştir.” dedi.

Bakan Yardımcısı Yılmaz, bu bağlamda, 2009’da İsrail’in UNRWA’nın Gazze’deki yerleşkesini bombalayarak insani yardım materyallerini imha ettiğini ve 2013’te bir UNRWA çalışanının Batı Şeria’da İsrail güçleri tarafından öldürüldüğünü hatırlattı.

İsrail’in yasama aksiyonlarının, Güney Afrika-İsrail davasında Milletlerarası Adalet Divanı tarafından emredilen üç süreksiz önlemi (26 Ocak, 28 Mart ve 24 Mayıs 2024) de ihlal ettiğini söyleyen Yılmaz, şu değerlendirmede bulundu:

“Söz konusu buyruklar bilhassa İsrail’e, korunan Filistin nüfusunun fizikî olarak yok edilmesine yol açacak şartları yaratacak aksiyonlardan vazgeçme ve Gazze’ye sınırsız insani yardımı kolaylaştırma yetkisi verdi. UNRWA’nın Gazze’deki faaliyetlerinin yasaklanması, Ajansın sivil nüfusa insani yardım sağlayan birincil kuruluş statüsü göz önüne alındığında, süreksiz önlemlerin ihlalidir ve korunan bir küme olarak Filistinlilerin yok edilmesi manasına gelebilecek bir davranıştır.”

Yılmaz, İsrail’in kuşatma uyguladığı 2 Mart tarihinden bu yana Gazze Şeridi’ne insani yardım ve gereç girişi yapılamadığını yineledi. Yılmaz, “Bu kuşatma şu anda 8 haftadan fazla sürerek, çatışmaların başladığı Ekim 2023’te birinci sefer uygulanan toplam kuşatma mühletini aştı. Sonuç olarak, besin ve tıbbi yardım da dahil kritik değere sahip insani yardım materyalleri süratle tükenmekte.” dedi.

Yılmaz, mahkemenin, İsrail’in memleketler arası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerinin yanı sıra BM’ye, BM kurumlarına ve başka memleketler arası örgütlere karşı gerçekleştirilen aksiyonların hukuka tersliğini teyit etmek konusunda “hukuki, tarihi ve ahlaki sorumluluk taşıdığının” altını çizdi.

Bakan Yardımcısı Yılmaz, konuşmasının sonunda Türkiye’nin, İsrail-Filistin sıkıntısına adil ve kalıcı tahlil bulunmasını desteklemeye bağlı kalacağını vurguladı.

İSRAİL’İN BM KURULUŞLARINA YÖNELİK KISITLAMALARI UAD’DE

İsrail Meclisinin 28 Ekim 2024’te UNRWA’nın faaliyetlerini kısıtlayan maddeleri kabul etmesi ve 31 Ocak 2025’te Doğu Kudüs’teki UNRWA operasyonlarını sonlandırmasına ait UAD müşavere görüşü duruşmalarında, 39 ülkenin yanı sıra Arap Ligi, İslam İşbirliği Teşkilatı, Afrika Birliği ve BM sunum yapacak.

Duruşmaların tamamı 2 Mayıs’ta sona erecek. İstişare görüşüne ait yazılı beyanda bulunan İsrail, kelamlı duruşmalarda yer almayacak.

Süreç, kelamlı sunumların akabinde Divan yargıçlarının müracaat görüşünü hazırlamak için müzakereye başlamasıyla devam edecek.

UAD, müşavere görüşlerini çoklukla 4 yahut 6 aylık müddette açıklıyor.

YILMAZ: İSRAİL’E İŞGAL ALTINDA TUTTUĞU TOPRAKLARDA SORUMLULUKLARINI HATIRLATTIK

Nuh Yılmaz, UAD’deki sunumunun akabinde divan binası önünde basın mensuplarına yaptığı açıklamada, İsrail’e işgal altında tuttuğu topraklarda sorumluluklarını hatırlattıklarını söyledi.

İsrail’e işgal altında tuttukları topraklarda uymaları gereken kuralları yerine getirmeleri gerektiği bildirisini verdiklerini belirten Yılmaz, “Şu anda bir işgal devam ediyor ve bu işgalin gerektirdiği bir hukuk var. Bu hukuk büsbütün hiçe sayılıyor ve değişik türlü hata üstüne hata işleniyor. Biz bu hataların işlenmemesi ve bunların kayıt altına alınması gerektiğini söyledik.” tabirini kullandı.

Yılmaz, İsrail’in bu hataları işlemesinin en değerli nedeninin “uluslararası liberal dünya sisteminin çöküyor olması” olduğunu vurgulayarak “Bu sızıntının hamasetiyle İsrail şu anda ne insancıl hukuku ne milletlerarası hukuku dinlemeden bir soykırım yürütüyor.” dedi.

“150 YIL GEÇ KALMIŞLIĞIN GETİRDİĞİ BİR ACELECİLİK”

İsrail’in devam ettirdiği faaliyetin “sömürgeci, yerleşimci devlet geleneğinin bir devamı” olduğuna işaret eden Yılmaz, şunları kaydetti:

“Bu devlet geleneği 19. yüzyılda sömürgeciliğin bitmesiyle bir arada sona ermişti. Lakin İsrail ısrarla 21. yüzyılda, 19. yüzyıldan kalma bu sömürgecilik geleneğini sürdürmeye çalışıyor. Bu sömürgecilik geleneğinin temel ögesi, yerli nüfus yokmuş üzere davranmak, varsa tamamını yok etmek ve ‘Biz geldiğimizde burada hiç kimse yoktu’ diyerek dışarıdan taşıma nüfus getirip orada kendi devletini kurmaktır.”

Yılmaz, İsrail’in “150 yıl geç kalmışlığın getirdiği bir acelecilikle” olayı soykırıma çevirdiğini söz ederek “Eğer bu bir soykırım olmazsa, Apartheid sistemi yani ırk ayrımcılığı sistemi olacak. İsrail bu ırk ayrımcılığıyla maruz kalmamak için artık büsbütün nüfusu süpürme, büsbütün yok etme anlayışıyla taarruza devam ediyor.” değerlendirmesinde bulundu.

“DÜNYA TARİHİNDE GÖRÜLMEMİŞ BİR ÇOCUK VE BAYAN ÖLÜMÜ”

İsrail’in ataklarının en kıymetli kanıtının “dünya tarihinde görülmemiş bir halde bayan ve çocukların vefat oranının yüksekliği” olduğunu vurgulayan Yılmaz, şöyle devam etti:

“Hastaneler yok ediliyor, okullar yok ediliyor, aşevleri yok ediliyor, yardım kuruluşlarında çalışanlar yok ediliyor, yardımlara müsaade verilmiyor. Adeta açlık bir silah haline getiriliyor ve bunun üzerinden biz dünya tarihinde görmediğimiz çeşitte, görmediğimiz vasıfta bir soykırım görüyoruz. Hiçbir soykırımda dünya tarihinde bu türlü bir çocuk ve bayan vefatı yoktu.”

“İSRAİL, CİNAYET MAHALLİNDE ŞAHİT İSTEMİYOR”

Yılmaz, bu soykırımın iki şahidi olduğunu belirterek “Bir tanesi UNRWA dediğimiz, Filistinlilerin, Filistinli mültecilerin ömür hakkıyla ilgilenen, onlara hizmet eden memleketler arası kuruluş. Bu kuruluşun en değerli özelliği, İsrail’in sömürgeci, yerleşimci devlet olarak ortaya çıkmasının delilidir” diye konuştu.

UNRWA’nın, Filistin’in, Filistinliler tarafından doldurulduğu vakte ilişkin 1948’e ilişkin, Nekbe periyoduna ilişkin kanıt oluşturduğunu kaydeden Yılmaz, “O yüzden UNRWA’nın kendisi bir kanıttır. O yüzden UNRWA’yı yok etmeye çalışarak, onu terörist ilan ederek, onun faaliyetlerini yok ederek İsrail bu kanıtı ortadan kaldırmaya çalışıyor” dedi.

İsrail’in halihazırda her türlü milletlerarası kuruluşun faaliyetine ve medyaya mani olmaya çalıştığını vurgulayan Yılmaz, “Bunun da nedeni şahit istemiyor olması. İsrail, cinayet mahallinde şahit istemiyor. Bir yandan kanıtları yok ediyor, bir yandan da şahitleri yok ediyor. O yüzden de biz burada, İsrail’in şahitleri yok etmesine itiraz ettik. O şahitlerin orada bulunmasını istiyoruz. Bu soykırımın şahitlerinin ve her şeyinin kayıt altına alınmasını istiyoruz. Bugünkü müdahalemizin özü buydu.” tabirlerini kullandı.

YÜKSEL: TÜRKİYE, FİLİSTİN HALKININ HAKLI DAVASINI DESTEKLEMEKTEDİR

TBMM hukuk heyeti de Milletlerarası Adalet Divanının, İsrail’in Birleşmiş Milletler (BM) kuruluşlarına yönelik yükümlüklerini kıymetlendiren müracaat görüşü duruşmalarında Türkiye’nin sunumunu izledi.

TBMM Adalet Komitesi Lideri Prof. Dr. Cüneyt Yüksel, Türkiye-Avrupa Birliği Karma Parlamento Komitesi Başkanı ve AK Parti İstanbul Milletvekili İsmail Emrah Karayel ve Anayasa Kurul Üyesi ve AK Parti Denizli Milletvekili Cahit Özkan, Türkiye’nin sunumu sonrası divan önünde basın mensuplarına açıklamalarda bulundu.

Yüksel, Türkiye’nin UAD’ye kelamlı beyanlarını sunduğunu belirterek, “Türkiye Cumhuriyeti tüm kurumlarıyla bölgemizde kalıcı barış ve güvenliğin tesisi ismine Filistin halkının haklı davasını desteklemektedir.” dedi.

Yüksel, Filistin Devleti’nin kurulmasının TBMM’de partiler üstü bir takviyeye sahip olduğunu vurgulayarak, “1967 sonlarında başşehri Doğu Kudüs olan bağımsız, hâkim ve coğrafik bütünlüğü haiz bir Filistin Devleti kurulmasına takviye veriyoruz.” tabirlerini kullandı.

İsrail hükümetinin 2 Mart 2025 tarihinden itibaren Gazze’ye insani yardım sevkiyatını büsbütün durdurduğuna dikkati çeken Yüksel, “Bu aksiyon, İsrail’in Gazze’deki işgalci güç olarak Dördüncü Cenevre Kontratı’nda belirtilen insani yardıma erişimi sağlama yükümlülüklerine terstir.” diye konuştu.

“UNRWA SİSTEMATİK OLARAK GAYE ALINIYOR”

AK Parti İstanbul Milletvekili İsmail Emrah Karayel ise açıklamasında UNRWA’nın rolüne dikkati çekerek, “UNRWA, Filistin mültecileri için hayati rolüne karşın İsrail tarafından daima pürüzlerle karşılaşmakta ve gaye alınmaktadır.” dedi.

İsrail Parlamentosu’nun 28 Ekim 2024 tarihinde UNRWA’nın operasyonel yetkisini ve Doğu Kudüs’teki faaliyetlerini yasaklama kararının milletlerarası yükümlülüklerin ihlali manasına geldiğini belirten Karayel, “UNRWA’nın faaliyetlerini engelleyen İsrail, işgal altındaki Filistin topraklarında 2,4 milyon Filistin mültecisi için rastgele bir alternatif insani düzenek sağlamamıştır.” tabirlerini kullandı.

“GAZZE’DE SOYKIRIM İNSANLIK TARİHİNE KARA LEKE OLARAK GEÇMİŞTİR”

AK Parti Denizli Milletvekili Cahit Özkan ise Gazze’deki durumun ciddiyetine dikkati çekerek, “Gazze’de 18 aydır süregelen soykırım, insanlık tarihine bir kara leke olarak geçmiştir. İsrail’in sivil halka yönelik uygulamaları memleketler arası hukuk ve milletlerarası insancıl hukukun tüm unsurlarına karşıttır.” dedi.

Özkan, resmi sayılara nazaran Gazze’de 51 bini aşkın vefatın yüzde 70’inin bayan ve çocuklardan oluştuğunu vurgulayarak, “2 Mart’a kadar 2,4 milyon beşere kalori hesabıyla besin sevk edilirken, yaklaşık iki aydır besin sevkiyatı büsbütün sıfırlanmıştır. Gazze, bugün açık hava hapishanesi değil apaçık bir konsantrasyon kampıdır.” değerlendirmesinde bulundu.

“ÇOCUKLAR VE SIHHAT ÇALIŞANLARI KATLEDİLİYOR”

Heyet üyeleri, İsrail’in sivil halka ve yardım çalışanlarına yönelik sistematik ataklarına da değindi. Özkan, “Çocuklar ve sıhhat çalışanları katlediliyor, lakin insan hakları savunucuları sessiz kalıyor. UNRWA maksat alınıyor ve BM yalnızca izliyor. Kelamda ‘özgür dünya’, 18 aydır süren bu katliama karşı üç maymunu oynuyor.” sözlerini kullandı.

Heyet üyeleri, 18 Mart’ta 180’den fazla çocuğun hayatını kaybettiğini, 15 Nisan 2025 prestijiyle en az 417 insani yardım çalışanının öldürüldüğünü, bunlardan 294’ünün BM işçisi olduğunu belirtti.

“TÜRKİYE, GAZZEYE EN FAZLA YARDIM SAĞLAYAN İKİNCİ ÜLKE”

Yüksel, Türkiye’nin Gazze’ye en fazla yardım sağlayan ikinci ülke pozisyonunda olduğunu ve UNRWA’ya 15 milyon dolar istekli fon sağladığını vurguladı.

Heyet ismine yaptığı açıklamada Yüksel, Türkiye’nin UAD’den beklentilerini şöyle sıraladı:

“Türkiye olarak UAD’den İsrail’in, bir BM üyesi ve işgalci güç olarak yasal yükümlülüklerini tekrar teyit etmesini, UNRWA’nın İşgal altındaki Filistin topraklarındaki operasyonel yetkisini tanıyıp müdafaasını, İsrail’in insani yardımları engellemesi ve BM işçisini gaye almasının milletlerarası hukukun ihlali olarak ilan edilmesini, Filistinli mültecilerin haklarını savunmasını ve İsrail’in BM operasyonlarına, insani yardım çalışanına ve sivil altyapıya yönelik sistematik akınlarından sorumlu tutulmasını sağlamasını talep ediyoruz.“

Yüksel, “İsrail’in cezasızlık kültürüne son verilmesi koşuldur.” tabirlerini kullandı.

Heyet üyeleri, Türkiye’nin İsrail-Filistin sıkıntısının iki devlet temelinde adil ve kalıcı tahlile kavuşturulmasını desteklediğini ve haklı çabasında Filistin halkının yanında durmaya devam edeceğini vurguladı.