Orman yangınlarını başlamadan söndüren sistem

Yaz aylarında sırf Türkiye’nin değil, tüm Akdeniz havzasındaki ülkelerin en büyük meselelerinden biri haline gelen orman yangınları artık yazgı olmaktan çıkıyor. Almanya merkezli teknoloji şirketi Dryad, yangınları çıktığı anda dakikalar içinde tespit edebilen bir sistem geliştirdi. Ormanlık alanda yüksek orman yangını riski olan bölgelere yaklaşık 200 metre aralıklarla yerleştirilen yapay zekâ dayanaklı sensörler, yalnızca yangın başladığında değil, mümkün bir yangın riskini de data tahliliyle müşterilerle paylaşıyor.

Dryad’ın Türkiye ve etraf ülkelerdeki distribütörlüğünü üstlenen Kent Dryad Yönetim Kurulu Lideri Hasan Çelebican, orman yangınlarına karşı ihtilal niteliğinde bir tahlil sunduklarını belirterek, “Dryad, ultra erken orman yangını ihtar sistemidir. Ağaçlara ziyan vermeden muhakkak aralıklarla yerleştirilen Dryad sensörlerinin içinde bir gaz sensörü bulunuyor. Bu sensör, yangının başlangıcında ortaya çıkan kimyasal değişiklikleri (gaz bileşimi) tespit ederek, şimdi açık alev oluşmadan, yangının korlanma (smoldering) etabında erken ihtar veriyor. Sensörlerden alınan datalar, mesh gateway üzerinden Border Gateway aracılığıyla bulut tabanlı sisteme aktarılıyor. Border Gateway hem taşınabilir ağ hem de uydu irtibat modüllerine sahip. Ormandan gelen datalar, Silvanet Saha İdare Platformu üzerinde izleniyor. Yangın olması durumunda ise yangın alarmı hem platforma hem de kullanıcının cep telefonuna ve entegre edilmiş üçüncü parti sistemlere iletiliyor. Yangının pozisyonu ise nokta atışı koordinatlarla görülebiliyor. Böylelikle birinci müdahale takımları, yangın daha ağaçlara sıçramadan, sırf otların tutuştuğu anda bile haberdar olabiliyor” dedi.

Dryad teknolojisinin bir sonraki evresinde ise dünyada şimdi yeni geliştirilen bir sistemin devreye girdiğini belirten Çelebican, “Belirli noktalara yerleştirilen dronelar, sensörden gelen koordinatlara otomatik olarak yönelerek yangının doğrulanmasına ve birinci müdahalenin gerçekleştirilmesine yardımcı oluyor. Gelecekte bu droneların, yüksek frekanslı ses dalgaları kullanarak yangına müdahale etmesi ve yangını fizikî temasa gerek kalmadan söndürmesi planlanıyor. Böylelikle orman yangınları hem çok süratli hem de düşük maliyetle denetim altına alınabiliyor” sözlerini kullandı.

GÜNEŞ GÜÇLÜ, UZUN ÖMÜRLÜ VE BAKIM GEREKTİRMİYOR

Orman yangınlarının bilhassa Akdeniz havzasında önemli bir tehdit oluşturduğunu vurgulayan Çelebican, “Tüm Akdeniz ülkeleri başta olmak üzere, Brezilya, Avustralya, Kanada üzere ormanlık ve sıcak iklim jenerasyonunda yer alan birçok ülke, bilhassa global ısınmanın tesiriyle artan yangınlara karşı gayret ediyor. Bu ülkelerdeki teşebbüsçüler de bu probleme tahlil üretmek hedefiyle çeşitli teknolojiler geliştiriyor. Dünya genelinde birkaç misal teşebbüs olsa da hiçbiri Dryad’in sunduğu avantajları bir ortada sunamıyor. Dryad, düşük maliyetli ve çok sayıda sensörle yangını erken etapta tespit edebilen, birebir vakitte yangının kesin pozisyon bilgisini nokta atışı koordinatlarla paylaşabilen tek sistem. Bu istikametiyle dünyada gibisi olmayan bir teknoloji. Dryad sisteminin bir öteki kıymetli farkı ise aygıtların içinde hiçbir pil kullanılmıyor olması. Pillerin, yüksek sıcaklıkta tutuşma ve yangın başlatma riski taşıması nedeniyle, sistemin dizaynında bu risk büsbütün ortadan kaldırılmış. Aygıtlar, büsbütün güneş gücüyle çalışıyor ve bakım gerektirmeyecek biçimde tasarlandı” dedi.

“Bu sayede kullanıcılar aygıtları bir sefer monte ettikten sonra ne güç ne de bakım sorunu yaşıyor” diyen Çelebican, “Ürünlerin tasarımı, hektar-yıl başına maliyetin epey düşük olmasına imkan tanıyor ve son kullanıcı için ekonomik bir tahlil sunuyor. Öteki firmalar ekseriyetle pille çalışan sistemler geliştirirken, Dryad aygıtları büsbütün güneş gücüyle çalışıyor. Bu da birinci yatırım maliyeti dışında güce bağlı rastgele bir masraf oluşturmuyor. Ayrıyeten, yüksek frekanslı ses dalgalarıyla yangın söndürme teknolojisi, şimdiye kadar kimsenin düşünmediği yenilikçi bir tahlil. Bu teknoloji sayesinde yangına çok süratli ve temassız müdahale etmek mümkün olacak” dedi.

TOPRAĞI OKUYAN SENSÖR YOLDA

Sistemin sadece orman yangınlarıyla uğraşta değil, gelecekte farklı alanlarda da yönlendirici bir rol üstlenebileceğini belirten Çelebican, “Dryad’ın yol haritasında, sırf yangınları erken etapta tespit eden bir sistem olmanın ötesine geçmek var. Üzerinde çalıştığımız yeni jenerasyon sensörler, yerleştirildikleri alandaki toprak yapısını, nem oranını, mevsimsel değişimleri ve uzun vadeli çevresel göstergeleri tahlil edebilecek. Bu bilgiler sayesinde, bir bölgedeki yangın riski değerlendirmesinin yanı sıra, ekim için en uygun vakit, hangi eserin ekilmesinin en verimli olacağı ve hasat periyodunun planlanması üzere mevzularda da kullanıcıya yol gösterecek tahliller sunmayı hedefliyoruz. Böylelikle yalnızca yangınlara değil, sürdürülebilir orman ve arazi idaresine de katkı sağlayan bir sistem ortaya çıkacak” tabirlerini kullandı.  

DRYAD SİSTEMİ NELER SUNUYOR!

–            Dryad sensörleri, ormanlık alanda arazinin durumuna ve orman yangını riskine nazaran belli aralıklarla ağaçlara monte ediliyor. Yüksek orman riski olan bölgelerde bir hektar için bir sensör yerleştirilerek ultra erken orman yangını tespiti sağlanıyor.

–            Montaj esnasında büsbütün ağacın yapısına uygun, tabiatla bütünleşen ahşap malzeme kullanılarak eser yerleştiriliyor. Ağacın büyümesi sırasında eserle ilgili rastgele bir ek süreç yapılmasına gerek kalmıyor ve ağacın sıhhati korunuyor.

–            Sensörler, yaban hayvanlarının ulaşamayacağı yaklaşık 3 metre yüksekliğe monte ediliyor.

–            Güneş paneli ile çalıştığı için aygıtların devre dışı kalma ihtimali neredeyse yok. Fakat bir ya da birkaç aygıt, bilinmeyen bir sebepten ötürü devre dışı kalsa bile belli bir müddet sinyal alınmadığında sistem ikaz veriyor ve süratlice müdahale edilerek tekrar devreye alınıyor.

–            Maliyetler, ormanın yapısına ve engebesine nazaran değişiyor. Lakin bu maliyet, yangın halinde oluşacak ziyanlar ve sonrası için karşılanmak zorunda kalınacak maliyetlerle kıyaslandığında epeyce düşük kalıyor. 100 hektarlık bir orman yerini ortalama 15-20 bin euroya sensörlerle yangına karşı korunaklı hale getirmek mümkün oluyor.

–            Büyük ormanlarda ise aygıt yerleşimi, öncelikli ve riskli alanlara yapılmak suretiyle planlanarak maliyet azaltılıyor ve tekrar tüm ormanın korunması mümkün oluyor.

–            Sistem; Orman Bakanlığı, Orman Müdürlükleri, Belediyeler, özel orman ve koru sahipleri, orman içinden sınır geçiren güç şirketleri, orman kenarındaki işletmeler, dağ otelleri, orman kenarı turizm tesisleri, üniversiteler ile ağaç ve orman eserleriyle ilgilenen işletmelere hitap ediyor.

–            Orman kenarındaki konutlar ve turizm işletmeleri için de çok değerli ve inançlı bir sistem. Bina içi bir sistem olmamakla birlikte, bu çeşit işletmelerin yakınlarında oluşabilecek felaketlerin başlamadan sona ermesine büyük katkı sağlayabilir.