ABD Başkanı Donald Trump’ın “Önce Amerika” siyaseti kapsamında izlediği iktisat ve ticaret siyasetleri global manada belirsizlik kaynağı olmaya devam ederken, bu istikamette atılacak karşı adımlar piyasaların tarafı üzerinde tesirli oluyor.

Tarifelerin global büyüme üzerinde baskı oluşturacağı ve artan gümrük vergilerinin fiyatlara yansıtılarak enflasyonu tetikleyeceği tasaları, risk algısının yüksek seyretmesine neden olarak hisse piyasalarında satış baskısını artırdı.

Öte yandan, ABD idaresi açıklanan tarifelere yönelik mümkün misillemelere daha sert tarifelerle karşılık verileceğini bildirirken, Çin’in cuma günü ABD eserlerine ek gümrük vergisi uygulama kararı, ticaret savaşının derinleşeceğine yönelik telaşları artırarak mevcut risk algısının daha da yükselmesine neden oldu.

Söz konusu gelişmelerle artan risk algısının tesiriyle, tahvil piyasalarında alış tartı bir seyir izlenirken, ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi Ekim 2024’ten bu yana en düşük düzeyi olan yüzde 3,9150’yi test etti.

Buna ek olarak, Trump’ın duyurduğu tarifelerin ülkede fiyatları artırıcı tesirde bulunabileceğine yönelik soru işaretleri sürerken, ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, cuma günü yaptığı açıklamada, “İleriye baktığımızda, yüksek tarifeler ekonomimizde tesirini gösterecek ve muhtemelen önümüzdeki çeyreklerde enflasyonu yükseltecektir.” tabirlerini kullanması bu kanıları teyit etti.

Powell, İş Dünyası Editörlüğü ve Yazımını Geliştirme Derneği (SABEW) Yıllık Konferansı’nda, ekonomik görünüme ait konuştu. Trump’ın karşılıklı tarifeleri açıklamasının akabinde birinci sefer konuşan Powell, belirsizliğin yüksek ve aşağı taraflı risklerinin artmasına karşın iktisadın hala düzgün bir yerde olduğunu söyledi.

Gelen dataların sağlam bir büyüme, istikrarda bir iş gücü piyasası ve yüzde 2’lik maksada çok daha yakın olmasına rağmen tekrar de bankanın maksadının üzerinde seyreden bir enflasyona işaret ettiğini anlatan Powell, “Yeni siyasetler ve bunların muhtemel ekonomik tesirleri netleştikçe, bunların iktisat ve para siyaseti üzerindeki tesirlerini daha uygun anlayacağız.” dedi.

Neyin, hangi seviyede ve ne kadar müddetle tarifeye tabi tutulacağı ve ticaret ortaklarının misillemesinin boyutu üzere detaylar hakkında daha fazla katılık sağlanana kadar yüksek tarifelerin muhtemel ekonomik tesirlerini değerlendirmenin çok güç olacağını vurguladıklarını anımsatan Powell, “Belirsizlik hala yüksek olsa da tarife artışlarının beklenenden kıymetli ölçüde daha büyük olacağı artık netleşiyor.” dedi.

Powell, “Aynı durum, daha yüksek enflasyon ve daha yavaş büyüme üzere ekonomik tesirler için de geçerli olacaktır.” diye ekledi.

Etkilerin boyutu ve müddetinin belirsizliğini koruduğunu kaydeden Powell, “Tarifelerin enflasyonda en azından süreksiz bir yükseliş yaratması son derece beklenen olsa da tesirlerin daha kalıcı olması da mümkündür.” biçiminde konuştu.

Trump, Powell’ın konuşmasının çabucak öncesinde faiz oranlarını düşürmek için “mükemmel” bir vakit olduğunu belirterek, Fed Lideri’ne faiz oranlarını düşürmesi davetinde bulundu.

Para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed’in yıl sonuna kadar toplamda 4 faiz indirimi yapacağına ait beklentiler güçlenirken, bankanın haziran ayında siyaset faizini yüzde 75 ihtimalle 25 baz puan indireceği kestirim ediliyor.

Analistler, fiyatlamalarda ABD’de cuma günü açıklanan tarım dışı istihdam verisinin öngörülerin üzerinde gerçekleşmesinin de tesirli olabileceğini kaydederek, ABD’de gelecek hafta açıklanacak enflasyon datalarından alınacak sinyallerin beklentiler üzerinde değişikliğe sebep olabileceğini söyledi.

Fed yetkililerinin açıklamaları da takip edilirken, Fed Lider Yardımcısı Philip Jefferson enflasyondaki ilerleme ve istihdam piyasasına bağlı olarak mevcut sıkı politikayı daha uzun mühlet koruyabileceklerini yahut politikayı gevşetebileceklerini kaydetti.

Jefferson, bu yıl iş gücü piyasasında ölçülü bir yumuşama beklediğini söyledi. Fed Yönetim Kurulu Üyesi Lisa Cook da tarifelere ait belirsizliğin iktisadın zayıflamasına neden olabileceğini söyledi.

Bu gelişmeler ışığında tahvil piyasalarında alıcılı bir seyir hakim olurken, ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yaklaşık 40 baz puanlık azalışla haftayı son 7 ayın en düşük düzeyi olan yüzde 3,95’ten kapattı.

Altının ons fiyatı, haftayı yüzde 1,6 bedel kaybıyla 3 bin 37 dolardan tamamlayarak, son 4 haftalık yükselişini sona erdirdi. Dolar endeksi de, haftayı yüzde 1 düşüşle 103’ten tamamladı.

Tarifelerin global büyümeyi negatif istikamette etkileyeceğine yönelik kaygılar ve petrol arzının artabileceğine ait haber akışı petrol fiyatlarını baskıladı. Brent petrolün varil fiyatı, geçen haftayı yüzde 9,2 azalışla 65,7 dolardan tamamlayarak, Aralık 2021’den bu tarafa en düşük düzeye indi.

NEW YORK BORSASI NEGATİF SEYRETTİ

New York borsasında geçen hafta satış yük bir seyir öne çıktı. Cuma günü satış baskısının derinleşmesiyle teknoloji öncülüğünde satış baskısı izlendi.

Ülkede geçen hafta açıklanan bilgilere nazaran, ABD’de tarım dışı istihdam martta 228 bin kişi artarak beklentilerin üzerinde gerçekleşirken, işsizlik oranı yüzde 4,1’den 4,2’ye çıktı.

ABD’de Tedarik İdare Enstitüsünün (ISM) imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), mart ayında 49 pahasına inerek piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti ve kesimdeki daralmaya işaret etti.

Ülkede JOLTS açık iş sayısı da şubatta 7 milyon 568 bine gerileyerek öngörülerin altında kaldı.

Bu gelişmelerle haftalık bazda S&P 500 endeksi yüzde 9,08, Nasdaq endeksi yüzde 9,77 ve Dow Jones endeksi yüzde 7,86 bedel kaybetti.

Yeni haftada çarşamba FOMC toplantı tutanakları, toptan stoklar, perşembe enflasyon, haftalık işsizlik maaşı müracaatları, cuma Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ve Michigan Tüketici İtimat Endeksi takip edilecek.

AVRUPA BORSALARINDA SATIŞ BASKISI ÖNE ÇIKTI

Geçen hafta Avrupa borsaları, Trump’ın tarifelerine ait gelişmelerin tesiriyle negatif bir seyir izlerken, yeni haftada piyasaların odağında ABD’ye mümkün misillemeler ve Almanya’da açıklanacak enflasyon yer alacak.

Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, çarşamba günü yaptığı açıklamalarda tarifelerin global iktisat için yeterli olmadığını vurguladı. Lagarde, “Şu anda ABD’ye yatırım yapma konusunda çok daha az heyecan var, daha fazla belirsizlik olana kadar duraklama ve bekleme var.” dedi.

Avrupa Birliği (AB) Komitesi Lideri Ursula von der Leyen, perşembe günü yaptığı açıklamada tarifeleri global iktisada büyük bir darbe olarak nitelendirdi. Von der Leyen, global iktisadın büyük ölçüde ziyan göreceğini belirterek, “Belirsizlik artacak ve daha fazla korumacılığı tetikleyecek. Sonuçları vahim olacak.” yorumunu yaptı.

Tarifelerin tesirlerinin çabucak hissedileceğine ve dünya çapındaki tüketicilere ziyan vereceğine dikkati çeken von der Leyen, “Milyonlarca vatandaş daha yüksek market faturalarıyla karşı karşıya kalacak. İlaçlar ve ulaşım daha değerli olacak. Enflasyon artacak.” diye konuştu.

Von der Leyen, Trump’ın oburlarının mevcut kurallardan haksız yere yararlandığı konusundaki görüşüne katıldığını aktararak, dünya ticaret sistemini global iktisadın gerçeklerine uygun hale getirmek için her türlü çabayı desteklemeye hazır olduklarını söz etti.

ABD ile görüşmelere başlamak için şimdi geç olmadığını da vurgulayan Von der Leyen, “Başından beri, transatlantik ticaretteki kalan mahzurları kaldırmak için Amerika Birleşik Devletleri ile müzakere etmeye her vakit hazır olduk.” yorumunu yaptı.

Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, Avrupa Birliği’nin (AB), ABD’nin tarifeleri artırma kararına karşılık vereceğini söyledi.

Söz konusu gelişmelerle, haftalık bazda Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 8,10, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 6,97 ve İtalya’da MIB 30 endeksi ise yüzde 10,56 ve Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 8,10 düştü.

Gelecek hafta açıklanacak bilgi gündeminde pazartesi Avro Bölgesinde perakende satışlar, Almanya’da sanayi üretimi, cuma günü Almanya’da enflasyon, İngiltere’de sanayi üretimi takip edilecek.

ASYA BORSALARI SATICILI SEYRETTİ

Asya borsaları ise geçen hafta, satış yüklü bir seyir izlerken, Çin idaresi Trump tarifelerine karşı adım olarak kimi kararlar aldı.

Buna nazaran, Çin idaresi ABD’nin “karşılıklı tarifeler” kapsamında getirdiği yüzde 34’lük tarife artışına karşı tıpkı oranda ek tarife uygulayacağını duyurdu, ayrıyeten kimi az toprak elementlerinin ihracatına kısıtlama getirdi.

Çin Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamada, samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lütesyum, skandiyum, itriyum ve alaşımlarının olduğu 7 kategorideki orta ve ağır az metallerin 4 Nisan’dan itibaren ihracat denetim listesine alınacağı bildirildi.

Bakanlık, 27 ABD şirketi ihracat denetimi yahut yasağı listelerine eklendi. Şirketlerden 16’sının askeri ve sivil ikili kullanımı olan eserlerinin ihracatına yasak getirilirken, 11 şirket ihracat yasağı uygulanan “güvenilmez varlık” listesine alındı.

Bakanlık tarafından, 16 ABD şirketinin, Çin’in ulusal güvenliğini ve çıkarlarını korumak ve silahların yayılmasının önlenmesine yönelik milletlerarası yükümlülüklere uymak hedefiyle ihracat denetim listesine alındığını bildirildi.

Öte yandan geçen hafta Japonya Merkez Bankası (BoJ) Lider Yardımcısı Shinichi Uchida, enflasyonun yüzde 2’lik gayesine ulaşma ihtimalinin artması halinde merkez bankasının faiz artırmaya devam edeceğini söyledi.

Uchida, “Her siyaset toplantısında, rastgele bir önyargı olmaksızın, para siyasetine karar verirken (ekonomik ve fiyat) iddialarımızın gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini inceleyeceğiz.” dedi.

Makroekonomik bilgilere nazaran, Japonya’da şubat ayında hanehalkı harcamaları yıllık bazda yüzde 0,5 azalarak beklentilerin üzerinde gerçekleşti.

Bölgede siyasi gelişmeler de takip edilirken, Güney Kore’de Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanı Yoon Suk Yeol’un azline karar verdi.

Bu gelişmelerle geçen hafta Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 3,62, Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 9, Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 2,46 ve Çin’de Şanghay Bileşik endeksi yüzde 0,28 kıymet kaybetti.

24 Mart ile başlayan haftada, salı günü Japonya’da dış ticaret istikrarı karşılanacak.

YURT İÇİNDE ENFLASYON BİLGİLERİ VE İHRACAT SAYILARI TAKİP EDİLDİ

Yurt içinde geçen hafta düşüş eğilimi öne çıktı. Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi haftayı yüzde 2,90 kıymet kaybederek 9.379,83 puandan tamamladı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı mart ayına ait enflasyon dataları ile tıpkı aya ilişkin ihracat sayıları geçen hafta öne çıktı.

Buna nazaran, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), martta aylık bazda yüzde 2,46, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 1,88 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 38,1, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 23,5 olarak kayıtlara geçti.

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Mart 2025’te 23,4 milyar dolarla tarihin en yüksek ikinci mart ayı ihracat sayısı elde edildiğini belirterek, “Mayıs ortasında ABD’ye yapacağımız ziyarette, ek gümrük vergilerini konuşacağız. İhracatımızı artırmak için hazırlığımızı yaptık.” dedi.

Bununla birlikte dolar/TL, haftayı bir evvelki kapanışın çabucak üzerinde 37,9950’den kapattı.

Yurt içinde gelecek hafta salı günü Hazine nakit istikrarı, perşembe günü sanayi üretimi, cuma günü Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) piyasa iştirakçileri anketi takip edilecek.